Czym jest Tydzień dla Serca?
Choroby układu krążenia stanowią główną przyczynę zgonów na świecie. Podobnie sytuacja przedstawia się w Polsce, gdzie za 46% wszystkich śmierci odpowiadają zawały serca czy udary mózgu – to jeden z najgorszych wyników w całej Europie! Winne są głównie:
- zła dieta,
- otyłość i nadwaga,
- brak regularnego wysiłku fizycznego,
- stres,
- niedobór snu,
- palenie papierosów i nadużywanie alkoholu.
Tydzień dla Serca, który odbywa się w dniach od 17 do 24 kwietnia ma na celu poprawę tej zatrważającej statystyki. Akcja organizowana jest każdego roku w ramach programu Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego POLKARD realizowanego od 2003 roku przez Ministerstwo Zdrowia.
Głównym motywem Tygodnia dla Serca jest rozpowszechnianie wśród społeczeństwa wiedzy na temat chorób serca, czynników zwiększających ryzyko rozwoju tych schorzeń, a także działań profilaktycznych, które można podjąć, aby uniknąć problemów z układem sercowo-naczyniowym w przyszłości. Podczas Tygodnia dla Serca wybrane placówki zdrowia będą nie tylko prowadziły akcje informacyjne, ale także wykonywały wybrane badania profilaktyczne.
Jak działa układ krążenia?
Ogólna zasada działania układu krążenia jest prosta – serce pompuje krew, dostarczając ją tętnicami do wszelkich narządów i tkanek organizmu, aby zaopatrzyć je w niezbędny dla życia tlen, substancje odżywcze oraz hormony. Następnie krew wraca do serca za pośrednictwem żył i cykl się powtarza. Żyły ponadto wyposażone są w specjalne zastawki, które zapobiegają cofaniu się krwi – dzięki temu życiodajny płyn kieruje się wyłącznie w stronę serca.
Najprostszą metodą sprawdzenia ogólnego stanu naszego układu sercowo-naczyniowego jest zbadanie pulsu oraz ciśnienia tętniczego. Puls, czyli inaczej mówiąc tętno, oznacza liczbę uderzeń serca na minutę. Parametr ten powinien wynosić u zdrowego człowieka będącego w stanie spoczynku między 60 a 100 uderzeń – przeciętne tętno zawiera się w przedziale od 70 do 75 uderzeń na minutę. Ciśnienie tętnicze to z kolei siła, z jaką krew napiera na ściany tętnic podczas skurczu serca – prawidłowe wskazania ciśnienia zawierają się w przedziale 120-129 mmHg / 80-84 mmHg.
Jakie są najczęstsze choroby układu sercowo-naczyniowego?
Problemy z układem sercowo-naczyniowym zaczynają się zazwyczaj od zaburzeń lipidowych, które z kolei prowadzą do rozwoju nadciśnienia tętniczego i miażdżycy. Miażdżyca i nadciśnienie uszkadzają naczynia krwionośne, prowadząc do choroby wieńcowej, która zaburza ukrwienie mózgu i serca, zwiększając ryzyko zawału mięśnia sercowego oraz udaru mózgu. Po zawale serce staje się słabsze i jeżeli proces ten nie zostanie przerwany, w końcu staje się niewydolne.
Jakie czynniki zwiększają ryzyko rozwoju chorób serca?
Istnieje wiele różnych czynników sprzyjających rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych. Na niektóre z nich nie mamy wpływu – mowa tu np. o obciążeniach genetycznych czy zaawansowanym wieku. Na szczęście główny wpływ na powstawanie schorzeń układu krążenia mają złe nawyki, które możemy wyeliminować.
Do głównych czynników ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych należą:
- nieprawidłowa dieta, obfitująca w żywność przetworzoną, potrawy typu fast-food, duże ilości czerwonego mięsa bogatego w niekorzystne dla zdrowia tłuszcze nasycone, nadmiar tłustego nabiału, wędlin, produktów wędzonych, soli i cukru, spożywanie niewielkich ilości warzyw i owoców,
- otyłość (zwłaszcza brzuszna) i nadwaga,
- brak regularnej aktywności fizycznej, siedzący tryb życia,
- podwyższony poziom cholesterolu we krwi,
- palenie tytoniu,
- nadużywanie alkoholu,
- stresujący tryb życia,
- brak snu i wypoczynku,
- cukrzyca typu 2.
Profilaktyka chorób układu krążenia
Aby poprawić pracę serca i zmniejszyć ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, należy przede wszystkim zmienić styl życia, ograniczając wyżej wspomniane złe nawyki. Najlepiej jednocześnie w ich miejscu wdrożyć zdrowe zwyczaje, w tym przede wszystkim pełnowartościową dietę bogatą w zielone warzywa (np. szpinak, natka pietruszki), warzywa strączkowe, owoce (zwłaszcza jabłka, ciemne jagody, borówki amerykańskie, aronie, wiśnie czy czarne porzeczki), pełnoziarniste chleby, makarony z pełnego ziarna, grube kasze i brązowy ryż. Bardzo korzystne dla układu krążenia są też produkty bogate w bioflawonoidy i antocyjany (np. marchew, dynia, czosnek, brokuły), które wspomagają stan naczyń krwionośnych, a przy okazji działają antynowotworowo.
Aby serce zachowało pełną sprawność na długie lata, należy ponadto uprawiać umiarkowany, ale regularny wysiłek fizyczny, dbać o odpowiednią ilość wypoczynku i snu, unikać stresu, a w przypadku nadwagi lub otyłości zrzucić zbędne kilogramy. Bardzo ważne w profilaktyce chorób serca jest ponadto wykonywanie okresowych badań kontrolnych, na przykład w ciągu Tygodnia dla Serca.