Jak rozpoznać boreliozę? Jakie są jej rodzaje, objawy i jak przebiega leczenie?

Autor: mgr Dominik Kaźmierczak
Dodano dnia 19-08-2022

Kliknij tutaj aby powrócić
na poprzednią stronę

Borelioza, znana również jako „choroba z Lyme”, jest wywoływana przez bakterię o nazwie Borrelia burgdorferi. Jest jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób odkleszczowych. Chociaż znana była już od bardzo dawna, dopiero w 1982 r. Willy Burgdorfer odkrył, że wywołuje ją bakteria znajdująca się w jelitach kleszczy.

Szacuje się, że co roku na tę chorobę zapadają dziesiątki tysięcy osób w Polsce! Według aktualnej wiedzy naukowej zakażenie boreliozą jest możliwe tylko poprzez ukąszenie zakażonego kleszcza – co oznacza, że nie można zarazić się nią od kogoś, kto aktualnie na nią choruje. Ponieważ Borrelia znajduje się w jelicie środkowym kleszcza, rozprzestrzenienie się bakterii z kleszcza do żywiciela przez gruczoły ślinowe zajmuje trochę czasu. Gdy kleszcz zacznie żerować, może minąć kilka godzin, zanim bakterie dotrą do tkanek żywiciela. Z tego powodu im szybciej kleszcze zostaną usunięte, tym mniejsze ryzyko zakażenia boreliozą!

Jakie są objawy i rodzaje boreliozy?

Wyróżniamy trzy podstawowe typy boreliozy:

borelioza stawowa,
borelioza kardiologiczna,
neuroborelioza.

Do najbardziej charakterystycznych objawów boreliozy zaliczamy:

rumień wędrujący,
porażenie nerwu twarzowego,
aseptyczne zapalenie opon mózgowych,
nabyty blok serca,
przewlekłe zanikowe zapalenie skóry kończyn – głównie w miejscu ugryzienia pojawiają się fioletowe przebarwienia i obrzęki, w wyniku czego skóra znika,
asymetryczne zapalenie stawów,
przewlekłe zapalenie stawów.

Boreliozę można podzielić na trzy etapy:

forma wczesna ograniczona – objawy pojawiają się po 1-8 tygodniach,
postać rozsiana wczesna – pojawia się w drugim stadium choroby, po 3-26 tygodniach,
postacie późne, które pojawiają się od 6 do 12 miesięcy, a nawet kilka lat po zakażeniu.

Każdy etap boreliozy ma inne objawy; mogą się one nakładać na siebie lub nie występować w tym samym czasie. Borelioza jest chorobą wieloukładową, więc wywołuje objawy w różnych narządach i tkankach: skórze, sercu, stawach i układzie nerwowym. Same objawy mogą wystąpić w przebiegu różnych innych chorób przewlekłych (np. miażdżyca, nadciśnienie), na skutek zmęczenia związanego z pracą i chronicznego stresu, a także u osób z niedoborami żywieniowymi lub nadmiernym spożyciem alkoholu. Mogą także towarzyszyć starzeniu się, dlatego nie można tylko na ich podstawie stawiać rozpoznania. Dodatkowo pacjent wcale nie musi wykazywać wszystkich cech danego etapu, aby zdiagnozować u niego zakażenie bakterią Borrelia burgdorferi.

Tym samym samej diagnozy nie stawia się tylko na podstawie występujących symptomów, ale również na podstawie objawów klinicznych – dodatnich testów serologicznych lub w połączeniu ze specyficznymi przeciwciałami.

Kiedy wykonać test na boreliozę?

Najczęstszym objawem i dowodem boreliozy jest pojawienie się rumienia wędrującego. Wtedy należy wykonać szereg badań serologicznych. Wykażą one czy doszło do zakażenia bakterią Borrelia burgdorferi – ale nie wykażą samego rozwoju choroby.

Test na boreliozę wykonuje się poprzez pomiar poziomu przeciwciał we krwi. Jednak bakterie rozwijają się nawet w ciągu 6 tygodni od ugryzienia, wiec zbyt wczesne wykonanie testu może nie dać miarodajnych wyników!

Test powinien przebiec dwuetapowo, obejmując dwie różne techniki diagnostyczne. Pierwsze badanie przesiewowe daje przybliżony wynik, który może potwierdzić dopiero drugi.

Niestety nowoczesne badania diagnostyczne są bardzo drogie i do tej pory nie były refundowane.

Leczenie boreliozy

Boreliozę leczy się stosunkowo dużymi dawkami antybiotyków przyjmowanych doustnie przez długi czas.

Doksycyklina jest lekiem z wyboru we wczesnym leczeniu choroby u pacjentów powyżej 8. roku życia. U osób uczulonych na penicylinę można zastosować erytromycynę, ale leczenie jest wtedy dużo mniej skuteczne.

Czas trwania leczenia uzależniony jest od stadium choroby. Pacjenci w pierwszym stadium choroby ze zmianami skórnymi zwykle przyjmują antybiotyki przez 14-21 dni.

W przypadku innych objawów zalecany czas leczenia wynosi 21-28 dni.

W przypadku przewlekłego zapalenia stawów niereagującego na leczenie doustne, ciężkiego zapalenia mięśnia sercowego oraz objawów neurologicznych z porażeniem więcej niż jednego nerwu konieczna jest hospitalizacja i dożylne podawanie antybiotyków.

Powikłania po boreliozie

Większość wczesnych objawów boreliozy ustępuje po kilku tygodniach lub miesiącach. Jednak nieleczona choroba może powodować poważne uszkodzenia i nieodwracalne zmiany w układzie nerwowym, motorycznym (stawowym), krwionośnym i skórnym. Powikłania występują u około 40% pacjentów; zwykle związane są z obniżoną jakością ich dotychczasowego życia.

Najczęstsze powikłania po boreliozie to:

w przypadku neuroborelii: aseptyczne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zapalenia i porażenia nerwów czaszkowych i obwodowych,
borelioza stawów obejmuje przewlekłe zapalenie dużych stawów ze zwyrodnieniem i zwłóknieniem tkanki chrzęstnej i kostnej,
przy powikłaniach układu krążenia mogą wystąpić arytmie,
w postaci skórnej obserwuje się zanikowe zapalenie skóry i bolesne owrzodzenia.

Jak zapobiegać boreliozie?

Profilaktyka boreliozy to przede wszystkim ochrona osobista każdego, kto w okresie od maja do października podróżuje po terenach leśnych, parkach czy łąkach.

Pamiętać należy o:

spryskaniu ciała (omijając okolice twarzy) i odzieży środkiem odstraszającym kleszcze. W przypadku małych dzieci nie należy stosować silnie skoncentrowanych repelentów (najlepiej mniej niż 10% DEET) i rozpylać je nie bezpośrednio na skórę dziecka, ale na ubranie;
nosić odpowiednią odzież: długie spodnie, skarpetki, długie rękawy, wysokie buty, nakrycie głowy;
w okresach wzmożonych ataków kleszczy po spacerze należy dokładnie obejrzeć całą powierzchnię ciała. Kleszcze zwykle znajdują się na skórze głowy u dzieci oraz na nogach, pośladkach, pachwinie i podbrzuszu u dorosłych.
Posiadacze czworonogów powinni sprawdzać skórę zwierząt każdorazowo po przyjściu do domu!

Czynnikami wysokiego ryzyka infekcji są:

przebywanie w miejscach o wysokiej częstości występowania zarażonych kleszczy: północno-wschodniej Polsce (województwa podlaskie i warmińsko-mazurskie), a także Podkarpacia, Lublina, Małopolski i Śląska;
kleszcze długo wnikają w skórę (zwłaszcza ponad 48 godzin), więc im dłużej zwlekamy z jego usunięciem, tym większe prawdopodobieństwo infekcji;
podrażnienie kleszcza poprzez: wyciskanie, natłuszczanie lub przypalanie – te czynności powodują, że wytwarza więcej śliny infekującej krętki.

Najczęstsze miejsca wkłucia kleszczy:

wewnętrzna strona uda lub ramienia,
pacha,
pachwina,
pośladki,
owłosiona skóra głowy.

Jak usunąć kleszcza?

W przypadku ugryzienia należy jak najszybciej usunąć kleszcza, ponieważ ryzyko rozprzestrzenienia się boreliozy znacznie wzrasta po 24 godzinach.

Specjaliści z Głównego Inspektoratu Sanitarnego radzą wybić kleszcza, który nie zdążył się związać i usunąć pasożyta, który jest już przyczepiony, za pomocą pęsety (tępo zakończonej) albo owinąć czubki palców chusteczką lub założyć rękawiczki i usunąć go bez użycia pęsety.

Smarowanie kleszczy tłuszczem lub innymi substancjami zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na boreliozę. Stres spowodowany niedrożnością otworów oddechowych owada może prowadzić do zwiększonej produkcji śliny i wydalania treści jelitowej!

W naszej aptece znajduje się mnóstwo preparatów zarówno odstraszających kleszcze, jak i zestawów pomagających w ich usunięciu. Jeśli po usunięciu kleszcza widać tylko niewielką ilość pozostałości, wystarczy umyć skórę mydłem i zdezynfekować ranę. Nie musisz iść do lekarza. Tylko większa część (głowa lub większa) pozostawiona w ciele jest zagrożeniem, ponieważ może zwiększać ryzyko infekcji. Jeśli nie wiesz, jak odpowiednio usunąć kleszcza, skonsultuj się z lekarzem.

W tej chwili nie ma na rynku szczepionki przeciwko boreliozie.

18. Październik, 2021 0

Czytaj więcej

Czym właściwie jest starzenie się organizmu?

Istnieje wiele teorii, które starają się wytłumaczyć przyczyny starzenia. Ważniejsze jednak jest skupienie się na tym jak samo starzenie przebiega i jakie ma konsekwencje...

14. Październik, 2021 0

Czytaj więcej

Jak olejki CBD wpływają na odporność?

Badania nad CBD nabierają tempa w ostatnich latach, odkrywając przed nami nowe, zaskakujące właściwości tej niezwykłej substancji. Jednym z najświeższych odkryć naukowców jest wpływ CBD na odporność.

04. Grudzień, 2020 0

Czytaj więcej

Czy warto stosować preparaty z CBD na poprawę odporności? Sprawdzamy

CBD przypisuje się coraz więcej korzystnych dla zdrowia właściwości. Jedną z nich jest wspieranie odporności. Czy popularne suplementy faktycznie wpływają na siły obronne organizmu? Sprawdź!

21. Czerwiec, 2022 1

Czytaj więcej

Tabletki na potencję bez recepty? Jakie leki na erekcję? Jak dzałają?

Tabletki na potencję dostępne od ręki uznawane są za mniej skuteczne niż dedykowane temu problemowi leki na receptę. Wszystko zależy jednak od ich składu. Sprawdź, na które preparaty bez recepty warto zwrócić uwagę!

08. Listopad, 2021 0

Czytaj więcej

Rola mikrobioty jelitowej i znaczenie probiotyków

Co to jest mikrobiota jelitowa? Na czym polega dysbioza mikrobioty? Czym są probiotyki oraz jak ważny jest wybór odpowiedniego produktu? Tego i kilku innych rzeczy dowiesz się z poniższego artykułu.

18. Październik, 2021 0

Czytaj więcej

Czym właściwie jest starzenie się organizmu?

Istnieje wiele teorii, które starają się wytłumaczyć przyczyny starzenia. Ważniejsze jednak jest skupienie się na tym jak samo starzenie przebiega i jakie ma konsekwencje...

14. Październik, 2021 0

Czytaj więcej