Anyż – co to jest i jak wygląda?
Anyż lub anyżek to roślina jednoroczna z rodziny selerowatych, wyrastająca na wysokość około pół metra, wyglądem przypominająca koper. Znana była już w starożytności, w Polsce upowszechniona została dopiero w okresie średniowiecza za sprawą benedyktynów. Pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego, a za jej najbardziej cenionych producentów uznaje się Hiszpanię, Turcję, Bułgarię, Argentynę, Meksyk oraz Indie.
Wykorzystywane są głównie owoce anyżu, które kształtem przywodzą na myśl kminek – przede wszystkim jako przyprawę w kuchni orientalnej, ale też składnik wielu alkoholi takich jak np. absynt, sambuca, raki czy ouzo. Coraz częściej biedrzeniec znajduje zastosowanie w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym, zwłaszcza jako składnik preparatów na kaszel.
Inną odmianą rośliny jest anyż gwiazdkowaty (badian właściwy), należący do rodziny cytryńcowatych. Jego owoce mają przykuwający oko kształt 6-10 ramiennych gwiazdek, które po rozłupaniu ukazują jajowate nasiona.
Anyż – jak smakuje?
Mówi się, że wobec smaku anyżu nie można pozostać obojętnym – niektóre osoby bardzo go lubią, inne nie tolerują nawet najmniejszych ilości przyprawy. Jest tak po części dlatego, że smak i zapach rośliny jest bardzo intensywny, co wynika z obecności olejku aromatycznego o nazwie anetol. Substancja ta przypomina nieco w smaku kamforę, lukrecję czy koper włoski.
W kuchni anyżek może być wykorzystywany jako przyprawa do świątecznych pierników, doskonale wzbogaca też smak owoców takich jak banany, ananasy, jabłka, gruszki, pomarańcze czy truskawki, a także dań: owoców morza, białych ryb, kurczaka, wieprzowiny czy wołowiny.
Właściwości lecznicze anyżu
Anyż to roślina ceniona głównie ze względu na liczne właściwości prozdrowotne, które zawdzięcza przede wszystkim obecnemu w jej owocach olejkowi anyżowemu. W jego skład wchodzą takie substancje jak:
- anetol (olejek aromatyczny odpowiadający za aromat anyżu, a także za jego właściwości fitoestrogenowe),
- estragol,
- dianetol,
- sterole,
- aldehyd anyżowy,
- furanokumaryny.
Owoce anyżu bogate są ponadto w działające leczniczo flawonoidy i proteiny.
Działanie anyżu
Anyż słynie przede wszystkim ze swoich właściwości wspierających leczenie kaszlu. Skutecznie ułatwia on odkrztuszanie, pobudzając rzęski nabłonka oskrzeli, a także upłynnia zalegającą w nich wydzielinę.
Biedrzeniec anyż wykorzystywany jest szeroko w leczeniu dolegliwości trawiennych, zwłaszcza w zwalczaniu pasożytów przewodu pokarmowego, kolek jelitowych oraz wzdęć u dzieci i dorosłych. Wspiera ponadto leczenie chorób żołądka oraz jelit, zwiększając wydzielanie soku żołądkowego, działając wiatropędnie, a także rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit.
Składniki obecne w anyżu zwiększają laktację u kobiet karmiących piersią, łagodząc problemy z samodzielną produkcją pokarmu. Cenna roślina wykazuje ponadto działanie odkażające, przeciwbakteryjne i moczopędne.
Zastosowania anyżu
Anyż wykorzystywany jest w farmakoterapii do leczenia:
- kaszlu,
- schorzeń żołądka i jelit,
- kolek jelitowych u dzieci,
- bólów brzucha i wzdęć,
- pasożytów przewodu pokarmowego,
- problemów z laktacją,
- zakażeń skóry.
Biedrzeniec wykorzystywany jest ponadto na szeroką skalę w przemyśle kosmetycznym, głównie jako składnik specjalistycznych kosmetyków przeciwdziałających starzeniu się skóry. Zawarte w olejku z anyżu substancje wspierają redukcję zmarszczek i wygładzenie skóry. Co więcej, związki obecne w roślinie działają przeciwbakteryjnie, znajdując zastosowanie w kosmetykach przeciwtrądzikowych. Anyż, obdarzony charakterystycznym zapachem, wykorzystywany jest ponadto w przemyśle perfumeryjnym, a także jako składnik ekologicznych mydeł oraz środków czystości.
Anyż – przeciwwskazania do stosowania
Anyż to przyprawa, która dość często wywołuje reakcje alergiczne, dlatego osoby z nadwrażliwością na olejek anyżowy powinny unikać jej stosowania. Do innych przeciwwskazań należy: choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy, ostry nieżyt żołądka, jelit czy nerek, a także krwawienia wewnętrzne.
Duże dawki olejku anyżowego mogą ponadto wiązać się z takimi przypadłościami, jak:
- podrażnienie błony śluzowej przewodu pokarmowego,
- rozszerzenie naczyń włosowatych,
- drgawki,
- odurzenie,
- przekrwienie mózgu i płuc,
- uszkodzenie nerek.
Pamiętaj! Stosowanie olejku anyżowego w farmakoterapii należy zawsze skonsultować z lekarzem.
Anyż – gdzie można kupić?
Nasiona biedrzeńca, gwiazdki anyżu gwiazdkowego czy susz anyżowy można kupić w każdym większym sklepie stacjonarnym lub internetowym na dziale przypraw, a poza tym w sklepach zielarskich oraz sklepach z przyprawami świata.