Kaszel to powszechna dolegliwość towarzysząca zazwyczaj infekcjom wirusowym bądź bakteryjnym, alergiom lub będąca naturalną odpowiedzią organizmu na drażniące czynniki zewnętrzne. Kaszel, choć nieprzyjemny, pozwala oczyścić drogi oddechowe z nadmiaru wydzieliny, ciał obcych czy kurzu lub dymu. Rzadziej przyczyną pokasływania mogą być poważne schorzenia takie jak np. astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc POChP, choroba refluksowa, mukowiscydoza czy ropień płuc – dlatego przedłużający się kaszel należy zawsze skonsultować z lekarzem.
Jak odróżnić mokry kaszel od suchego?
Aby dobrać odpowiednie metody leczenia, należy w pierwszej kolejności określić charakter kaszlu. Jakimi cechami charakteryzuje się kaszel mokry, a jakimi suchy?
Kaszel mokry, zwany inaczej produktywnym, to taki, któremu towarzyszy zalegająca w gardle i w drzewie oskrzelowym wydzielina. Nadmiar śluzu drażni zlokalizowane tam receptory, co skutkuje skurczem oskrzeli i przemieszczeniem wydzieliny w okolice gardła, skąd może już zostać bezpiecznie odkrztuszona na zewnątrz, chroniąc płuca przed przeciekiem. Kaszel produktywny najbardziej daje się we znaki nad ranem, tuż po przebudzeniu. Zazwyczaj związany jest z infekcją górnych dróg oddechowych, ale może też towarzyszyć innym chorobom.
Kaszel suchy (nieproduktywny) można łatwo odróżnić od mokrego, gdyż nie jest związany z odkrztuszaniem żadnej wydzieliny. W związku z tym jest bardziej męczący oraz towarzyszy mu podrażnienie i bolesność gardła. Niekiedy suchemu kaszlowi towarzyszy uczucie zalegania wydzieliny w płucach – wówczas tak naprawdę mamy do czynienia z kaszlem mokrym i przypadłość należy leczyć preparatami dedykowanymi kaszlowi produktywnemu. Warto przy tym pamiętać, że infekcja zazwyczaj rozpoczyna się kaszlem suchym, który dopiero z czasem przechodzi w mokry.
Kiedy występuje kaszel mokry?
Kaszel mokry towarzyszy najczęściej infekcjom górnych i dolnych dróg oddechowych, zarówno o charakterze wirusowym, jak i bakteryjnym. Wydzielina jest wówczas gęsta i przyjmuje barwę żółtą, zieloną bądź białawą.
Kaszel mokry spotykany jest też często w przebiegu:
- zapalenia zatok,
- zapalenia oskrzeli,
- rozstrzenia oskrzeli,
- przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc POChP (częsta przypadłość wśród nałogowych palaczy),
- mukowiscydozy.
Podstawowym doraźnym sposobem na kaszel mokry jest picie dużych ilości płynów, co pozwala na częściowe rozrzedzenie wydzieliny, ułatwiając jej odkrztuszanie. Zalecane jest także porządne wygrzanie się pod ciepłą kołdrą, gdyż wyższa temperatura zmniejsza lepkość śluzu.
Kolejną sprawą, o jakiej warto pamiętać, są inhalacje, które można wykonać przy pomocy inhalatora, bądź zwykłego garnka z ręcznikiem (tzw. parówki). Do leczenia kaszlu mokrego można wykorzystać inhalacje z dodatkiem soli hipertonicznej bądź olejków eterycznych: sosnowego, jodłowego, tymiankowego lub eukaliptusowego. W obu przypadkach inhalacje pozwalają na upłynnienie zalegającej wydzieliny i łatwiejsze pozbycie się jej z organizmu.
Pamiętaj, że stosowanie inhalacji z olejkami eterycznymi jest zabronione u dzieci poniżej 2. roku życia, gdyż mogą doprowadzić do groźnego dla życia skurczu oskrzeli!
Mówiąc o sprawdzonych domowych sposobach na kaszel, nie sposób nie wspomnieć o sporządzanych samodzielnie syropach. Wśród nich największą sławą cieszy się z pewnością syrop z cebuli, który jest niezwykle prosty do przygotowania – wystarczy obrać i pokroić na drobne kawałki 3 cebule, ułożyć je na dnie słoika i całość zalać miodem w ilości pół szklanki bądź cukrem (powinien całkowicie je przykrywać). Tak powstałą mieszankę należy dokładnie zakręcić, odstawić w zacienione i ciepłe miejsce oraz odczekać do momentu, aż cebula puści sok (najlepiej na całą dobę). Po tym czasie wytrącony syrop należy przelać do wyparzonych butelek lub słoików i podawać choremu 1 łyżeczkę co 2-3 godziny.
Wśród fanów domowych syropów dużą popularnością cieszy się też syrop z pędów sosny, który należy sporządzić w okresie wiosennym, najlepiej na przełomie kwietnia i maja, gdyż wówczas sosny oferują największą zawartość korzystnych dla zdrowia składników. Poza tą niedogodnością syrop z pędów sosny jest równie łatwy do przygotowania co syrop z cebuli, a przepis na niego można bez problemu znaleźć w internecie.
Kolejnym domowym sposobem na mokry kaszel jest sporządzanie naparów ziołowych. Ich przygotowanie jest niezwykle proste – wystarczy 1 łyżkę stołową danego ziela zalać szklanką wrzącej wody i przykryć na 5-15 minut, a na koniec odcedzić.
Zioła, które pomogą na mokry kaszel:
W walce z mokrym kaszlem przydatny może okazać się ponadto nawilżacz powietrza; trzeba jednak pamiętać, że nadmierna wilgotność, powyżej 60%, sprzyja rozwojowi wirusów, bakterii, grzybów i roztoczy – w mieszkaniu najlepiej utrzymywać optymalną wilgotność w granicach 40-60%.
Aby ułatwić pozbycie się lepkiej wydzieliny z drzewa oskrzelowego, można też poprosić kogoś o wykonanie oklepywania pleców od ich dolnej części ku górnej, a następnie od zewnętrznej strony klatki piersiowej do wewnętrznej.
Do sprawdzonych domowych sposobów na mokry kaszel należy również zaliczyć leki dostępne bez recepty. Do najskuteczniejszych w tej kategorii należą mukolityki, czyli preparaty rozrzedzające zalegającą wydzielinę, a tym samym ułatwiające jej odkrztuszanie. Do wyboru mamy tabletki na kaszel mokry dla dorosłych i młodzieży oraz syropy na kaszel mokry dla dzieci.
Kiedy mokry kaszel jest niebezpieczny?
Jeżeli pomimo zastosowanych leków bez recepty i domowych sposobów mokry kaszel utrzymuje się powyżej 8 tygodni, mamy wówczas do czynienia z kaszlem przewlekłym, którego przyczyny mogą być znacznie poważniejsze niż infekcja dróg oddechowych.
Jeżeli kaszlowi dodatkowo towarzyszą takie objawy jak m.in. wysoka gorączka, problemy z oddychaniem, trudności z połykaniem, ropna wydzielina czy ból w klatce piersiowej, wówczas należy bezzwłocznie udać się na wizytę do lekarza.
