Zmiany, jakie zachodzą w organizmie kobiety w końcowym okresie płodności, określa się potocznie mianem menopauza. Fachowo jednak powinniśmy mówić o premenopauzie lub perimenopauzie. Menopauza bowiem to ostatnia miesiączka po której następuje jeden pełen rok bez miesiączkowania.
Wyjaśnijmy te nazwy:
- Premenopauza – to czas, gdy poziom hormonów w ciele kobiety zaczyna się obniżać, ale menstruacje są jeszcze regularne.
- Perimenopauza (zamiennie klimakterium) – to czas przed i po ostatniej miesiączce, kiedy poziom hormonów zaczyna się wahać, choć nie ma jeszcze żadnych innych objawów z tym związanych. Pierwszym symptomem sygnalizującym nadejście tego okresu jest skrócenie cyklu menstruacyjnego u kobiety. U większości kobiet po 40. roku życia cykle są zwykle krótsze, niż gdy miały 20 lat.
- Postmenopauza – to okres, który zaczyna się następnego dnia po wystąpieniu ostatniego krwawienia w życiu kobiety. Pod warunkiem, że od ostatniej miesiączki minęło co najmniej 6 miesięcy.
Menopauza, a właściwie klimakterium – co się zmienia w ciele?
Gdy w ciele kobiety zaczyna się zmieniać poziom hormonów, pojawiają się również zmiany fizyczne i psychiczne. Na przykład obniżenie poziomu estrogenów ma wpływ na skórę – traci ona swoją elastyczność. Mogą również wypadać włosy lub zacząć rosnąć w nietypowych miejscach. Mniejszy poziom estrogenów oznacza również mniejszą produkcję łoju przez gruczoły w skórze głowy, przez co włosy stają się suche i łamliwe. U wielu kobiet zmienia się również kształt ciała, inaczej zaczyna się odkładać tłuszcz. Estrogeny bowiem mają wpływ na enzymy odpowiedzialne za spalanie i odkładanie się tłuszczu w różnych partiach ciała. Kiedy spada ich poziom, sposób odkładania się tłuszczu się zmienia. Biodra stają się mniej wyraziste, talia grubsza. Im bardziej przybywa nam w tali, tym większe ryzyko pojawienia się chorób serc. Zmiany hormonalne mają również wpływ na stawy i kości, układ trawienny, spada odporność. Zmiany zachodzą nawet w mózgu. U kobiet w okresie klimakterium spada koncentracja, mogą pojawić się problemy z pamięcią, zmianie ulega również nastrój. Pojawia się gorsze samopoczucie.
Objawy menopauzy – czyli jak rozpoznać, że to już klimakterium?
U każdej kobiety inaczej przebiega okres związany z ostatnią miesiączką, czyli menopauzą. Są jednak objawy menopauzy, na które narzeka większość pań. Należą do nich m.in.:
- uderzenia gorąca,
- nocne pocenie,
- ogólne zmęczenie,
- problemy ze snem (bezsenność),
- problemy z pamięcią i koncentracją,
- wahania nastroju,
- bóle głowy,
- suchość i świąd pochwy
- problemy z pęcherzem
- zmiany skórne
- wrażliwość piersi,
- wzdęcia i gazy.
Wiek rozpoczęcia menopauzy zależy od wielu czynników:
- demograficznych,
- genetycznych,
- środowiskowych,
- zdrowotnych,
- stylu życia (np. palenie papierosów, alkohol),
- ilości przebytych ciąż,
- długość cykli miesiączkowych.
Późne konsekwencje niedoboru estrogenów mogą doprowadzić do rozwoju poważnych schorzeń, takich jak bolesność stawów i kości, zmniejszenie gęstości kości, które prowadzi do rozwoju osteoporozy, zaburzenia gospodarki lipidowej, wzrostu ryzyka choroby wieńcowej, rozwój chorób układu krążenia.
Jak złagodzić objawy menopauzy (tzn. objawy klimakterium)?
Najczęściej stosowanym sposobem leczenia objawów menopauzy jest podawanie hormonów zastępczych (hormonalna terapia zastępcza, HTZ). Uzupełniają one poziom żeńskich hormonów płciowych – estrogenu, a czasami również progesteronu, który w okresie menopauzy również drastycznie spada. Nie wszystkie kobiety chcą się jednak tej terapii poddać i wolą minimalizować objawy innymi sposobami. Poniżej kilka takich pomysłów na te najpopularniejsze i najbardziej dokuczliwe objawy menopauzy:
- Uderzenia gorąca – aby zminimalizować ten objaw można działać na kilku poziomach: zmiana diety (należy wyeliminować produkty wzmagające tę dolegliwość), zwiększenia aktywności fizycznej (regularne ćwiczenia poprawiają krążenie, organizm lepiej znosi ekstremalne temperatury i szybciej się chłodzi), picie ziół lub przyjmowanie odpowiednich suplementów diety. W leczeniu uderzeń gorąca pomocne będą zioła, takie jak: niepokalanek pospolity, dzięgiel chiński, szałwia. Zioła te (w gotowych saszetkach) możesz kupić w aptece. Warto również – w porozumieniu z lekarzem lub farmaceutą – rozważyć przyjmowanie suplementów diety na bazie soi.
- Ogólne zmęczenie, osłabienie – tutaj również zaleca się działanie na trzech poziomach. Dieta, aktywność fizyczna i leczenie preparatami na przykład na bazie ziół. W tego typu dolegliwościach zaleca się picie naparów z żeń-szenia syberyjskiego. Roślina ta zwiększa odporność i stymuluje układ odpornościowy.
- Problemy ze snem (bezsenność) – na problemy ze snem może wpływać wiele czynników, dlatego w tym przypadku warto zastanowić się nad przyczyną (poza zbliżającą się menopauzą oczywiście). Stosowanie tabletek nasennych może uzależniać i sprawiać, że z czasem trzeba będzie przyjmować coraz większe dawki. Tego typu preparatu powinniśmy zostawić jako ostateczność. W przypadku tej dolegliwości warto również sięgnąć po zioła dostępne w aptekach. Na przykład w złagodzeniu uczucia zmęczenia i niepokoju można pić napar z męczennicy. Czasami warto zastosować suplementy pomagające regulować poziom melatoniny.
- Wahania nastroju – u kobiet przed menopauzą pojawiają się okresy smutku, zniechęcenia, niepokoju, a nawet poirytowania. Zawsze warto taki stan omówić z lekarzem, ewentualnie sięgnąć po zioła poprawiające nastrój. Na przykład po miłorząb lub dziurawiec. Warto jednak ich stosowanie skonsultować z lekarzem lub farmaceutą, bo dziurawiec może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami.
- Bóle głowy – na tę dolegliwość warto stosować miłorząb, który poprawia krążenia i tym samym zapobiega bólom głowy. Na ból głowy można również stosować wrotycz maruna.
- Suchość i świąd pochwy – w aptekach jest wiele preparatów nawilżających, kremy, czopki i inne środki nawilżające pochwę. Na przykład krem na bazie korzenia lukrecji. Dobre efekty daje również napar z pluskawicy.
Uniwersalnym preparatem przynoszącym ulgę w okresie menopauzy jest Doppelherz Aktiv-Meno FORTE – suplement diety, który pomaga kobietom po 40 roku życia dbać o zdrowie.
Zioła pomocne w okresie klimakterium
W celu złagodzenia objawów menopauzy pomocne mogą okazać się ekstrakty roślinne, które wykazują potwierdzone badaniami działanie:
- koniczyna czerwona, to roślina bogata w fitoestrogeny – związki roślinne, które budową zbliżone są do estrogenów, które produkują jajniki. Łagodzą one objawy menopauzy takie jak uderzenia gorąca, drażliwość, a także wpływają na zmniejszenie ryzyka rozwoju osteoporozy i miażdżycy.
- szałwia wykazuje działanie estrogenne, co wpływa na spadek liczby uderzeń gorąca i nocnych potów.