Wiąże się to z wielką odpowiedzialnością, gdyż wszystkie potrzebne do rozwoju potomstwa składniki odżywcze pochodzą z pokarmów, które ciężarna kobieta spożywa na co dzień. Niestety na temat tego co należy jeść będąc w stanie błogosławionym narosło wiele mitów i przesądów. Sprawdź, jakie są najważniejsze zalecenia dietetyków odnośnie odżywiania w czasie ciąży.
Odżywianie w ciąży – mity.
Jeżeli jesteś w ciąży z pewnością wysłuchałaś już wielu porad na temat prawidłowego odżywiania się w tym okresie. Niestety sporo osób ma zwyczaj powtarzania zasłyszanych gdzieś informacji bez sprawdzania ich prawdziwości, przyczyniając się do rozprzestrzeniania szkodliwych mitów. Jeżeli czytasz ten artykuł to znak, że bardzo odpowiedzialnie podchodzisz do kwestii rodzicielstwa – zamiast ufać w prawdziwość powtarzanych obiegowo opinii i porad, wolisz sięgnąć do bardziej wiarygodnych źródeł.
Na początku rozprawmy się z najczęściej spotykanymi mitami odnośnie żywienia w ciąży z którymi prawdopodobnie nie raz już się spotkałaś. Najpopularniejszy wymysł na ten temat brzmi nawet dość zabawnie: mówi on, że kobieta w ciąży powinna jeść dwa razy więcej niż normalnie, gdyż poza sobą odżywia również swoje dziecko. Co prawda drugi człon tego twierdzenia jest prawdziwy – rzeczywiście składniki odżywcze trafiające do rozwijającego się w brzuchu dziecka pochodzą od pokarmów spożywanych przez matkę, jednak należy wziąć pod uwagę fakt, że dziecko to w początkowych etapach swojego rozwoju posiada rozmiary ziarna sezamu, by pod sam koniec uzyskać wielkość arbuza lub dużej dyni i masę około 3,5 kilograma. Jest to więc waga znacznie mniejsza od twojej, zwłaszcza w pierwszym trymestrze. Jeżeli nie posiadasz zbyt niskiej masy ciała, w ciągu pierwszych kilkunastu tygodni nie ma potrzeby zwiększania ilości spożywanego pożywienia. Dopiero na początku drugiego trymestru warto zwiększyć ilość dostarczanej organizmowi energii o 360 kcal na dobę, zaś w trymestrze trzecim o około 475 kcal na dobę, jednak należy pamiętać, że są to wartości średnie i zapotrzebowanie to najlepiej wyliczyć indywidualnie biorąc pod uwagę takie czynniki jak wiek, waga czy aktywność fizyczna.
Ilość spożywanego pokarmu jest więc jak widać kwestią drugorzędną, zupełnie inaczej natomiast sprawa wygląda w odniesieniu do jakości diety. Bardzo szkodliwym mitem jest bowiem często powtarzane twierdzenie, że dziecko pobiera z organizmu matki to, czego potrzebuje, bez względu na twój jadłospis w czasie ciąży. Nic bardziej mylnego! Prawidłowy rozwój malucha jest uzależniony od dostępu do składników odżywczych, które możesz mu zapewnić tylko dzięki starannie skomponowanej diecie. Dlatego tak ważne jest, aby zadbać o różnorodność spożywanych posiłków – brak niektórych składników może doprowadzić do nieprawidłowego rozwoju dziecka.
Niektóre składniki takie jak tłuszcz w diecie mogą wywoływać automatyczny sprzeciw, identyfikowane są bowiem jako elementy niezdrowe, wywołujące choroby. To jednak również mit – tłuszcze są nie tylko niezbędne dla twojego zdrowia, ale też dla prawidłowego rozwoju dziecka, oczywiście w odpowiednich ilościach. Menu ciążowe powinno stawiać szczególny nacisk na tłuszcze roślinne zawierające wielonienasycone kwasy tłuszczowe, obecne m.in. w makrelach, halibutach, śledziach, łososiach, siemieniu lnianym, orzechach włoskich, oleju rzepakowym czy oliwie z oliwek. Podobnie sprawa wygląda w przypadku soli, która także wielu osobom kojarzy się negatywnie. Okazuje się jednak, że zdrowa dieta w ciąży wcale nie wyklucza spożywania soli pod warunkiem, że stosowana jest z umiarem, składnik ten bowiem wspomaga właściwą gospodarkę płynami w organizmie.
Na koniec należy wspomnieć o jednym z najszkodliwszych mitów, z którym nadal od czasu do czasu możemy się spotkać – wiele osób wciąż wierzy, że okazjonalna lampka wina bądź szklanka piwa w czasie ciąży nie wiąże się z żadnymi konsekwencjami. Prawda jednak jest taka, że nadal nie wiadomo ile wynosi bezpieczna dawka, dlatego powinno się całkowicie zrezygnować ze spożywania alkoholu w tym okresie.
Dieta w ciąży
Skoro poznałaś już najczęściej powtarzane mity na temat tego, co można jeść i pić w ciąży, czas sprawdzić jakie zdanie w tej kwestii mają specjaliści dietetycy. Prowadzone przez nich badania naukowe dotyczące wpływu żywienia na zdrowie i rozwój płodu wskazują o dziwo na to, że przestrzeganie przesadnie rygorystycznej diety wcale nie jest konieczne! Żywienie w ciąży powinno być oczywiście zdrowe, rozsądne i zbilansowane, ale popadanie w kolejną skrajność to także złe rozwiązanie. Wystarczy trzymać się pewnych prostych zasad, które jasno określają, na jakie składniki odżywcze w okresie ciąży jest największe zapotrzebowanie, a które najlepiej omijać szerokim łukiem.
Dla wielu dużym zaskoczeniem może być fakt, że zdrowa dieta w ciąży obejmuje mięso. Chociaż nie jest powszechnie kojarzone ze zdrowym odżywianiem, stanowi najlepsze naturalne źródło żelaza – pierwiastka, na który w okresie prenatalnym zapotrzebowanie wzrasta niemal dwukrotnie. Kobieta w ciąży powinna spożywać je prawie codziennie, warto jednak pamiętać, że o wiele zdrowsze jest mięso białe niż czerwone. Raczej nie uzupełnimy braków żelaza spożywając produkty roślinne, gdyż zbyt słabo wchłaniają się w organizmie człowieka – mięso, najlepiej drobiowe, to najrozsądniejszy wybór. W tym miejscu należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że w okresie ciąży nie powinno jeść się mięsa surowego, ryb i owoców morza, ze względu na duże ryzyko zakażenia toksoplazmozą, listeriozą bądź pasożytami. Zatem potrawy takie jak przykładowo sushi, tatar, owoce morza, pasztety, czy wędliny typu metka powinny trafić na twoją czarną listę. Dozwolone są natomiast niektóre tłuste ryby morskie, takie jak m.in. śledź, makrela, halibut czy miecznik. Pełnią one bardzo ważną rolę w rozwoju mózgu dziecka oraz zmniejszają ryzyko alergii dzięki dużej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Mimo wszystko odradza się kupowania takich ryb morskich jak tuńczyki i łososie, gdyż mogą zawierać sporo szkodliwych dla zdrowia metali ciężkich i innych trucizn.
Jeżeli mowa o nienasyconych kwasach tłuszczowych, ważne dla rozwoju płodu są też kwasy omega-6 obecne m.in. w oliwie z oliwek, oleju sojowym, słonecznikowym lub rzepakowym. Produkty te zawierają tłuszcze roślinne, które są w diecie ciążowej o wiele bardziej wskazane niż tłuszcze zwierzęce. O ile można sobie pozwolić na odrobinę masła do kanapki, tak spożywanie tłustych mięs czy smalcu jest wykluczone, gdyż zawarte w nich tłuszcze zwierzęce przyczniają się do rozwoju miażdżycy i choroby wieńcowej.
Dieta w ciąży musi obfitować w węglowodany, czyli inaczej mówiąc cukry, gdyż stanowią dla matki i dziecka główne źródło energii. Najlepiej aby pochodziła ona od węglowodanów złożonych zawartych m.in. w produktach zbożowych, ziemniakach, kaszach, ryżu, warzywach i owocach, jednak cukry proste obecne w białym cukrze i słodyczach również są wskazane, rzecz jasna w granicach rozsądku. Dietetycy zalecają spożywanie produktów zawierających glukozę, gdyż jest ona niezbędna dla rozwoju płodu, zaś całkowity brak słodyczy w diecie ciążowej mógłby negatywnie odbić się na psychice kobiety która w tym okresie odczuwa zwiększoną ochotę na różne smaki.
Dzięki nowym badaniom wiemy też, że mleko wcale nie zwiększa ryzyka alergii u dziecka, jak sądzono wcześniej. Zdrowa dieta w ciąży powinna zawierać jak najwięcej mleka i przetworów mlecznych takich jak np. kefir, jogurt czy ser żółty, gdyż są one bogatym źródłem białka, najlepiej wchłanianego wapnia oraz witaminy D i witamin z grupy B. Należy jednak wystrzegać się mleka surowego i jego przetworów, np. oscypków czy niebieskich serów pleśniowych, gdyż mogą stanowić siedlisko niebezpiecznych dla ciąży bakterii Listeria monocytogenes. Nie dotyczy to polskich serów pleśniowych typu brie lub camembert, które produkowane są z mleka poddanego procesowi mikrofiltracji.
Witaminy w ciąży
W okresie ciąży znacznie wzrasta zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne, niekiedy nawet o 100%. Najlepszymi naturalnymi źródłami tych składników odżywczych są rzecz jasna warzywa i owoce. Będąc w drugim bądź trzecim trymestrze, kobieta powinna zjadać codziennie ok. 500 g warzyw oraz 400 g owoców, dbając oczywiście o różnorodność, gdyż nieustanne spożywanie tych samych gatunków nie jest wskazane. A jakie witaminy w ciąży wyróżniają się najlepszym wpływem na prawidłowy rozwój płodu? Do najważniejszych należą: kwas foliowy, czyli witamina B9, witamina D3, jod, żelazo oraz nienasycone kwasy tłuszczowe. To pięć najważniejszych składników, które Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca suplementować zarówno przed planowaną ciążą, w trakcie ciąży, jak i w okresie karmienia piersią. Szczególnie istotną rolę pełni kwas foliowy, który stanowi dobry i prosty sposób na zabezpieczenie dziecka przed poważnymi wadami centralnego układu nerwowego. Niedobór składników takich jak witamina D3 i jod jest w krajach uprzemysłowionych powszechny w obrębie całej populacji. Rozwój cywilizacji doprowadził do tego, że sama zdrowa dieta może być niewystarczająca, dlatego aby pokryć niezbędne dzienne zapotrzebowanie na niektóre witaminy i mikroelementy, w okresie ciąży konieczna jest ich suplementacja. Suplementy dla kobiet w ciąży powinny więc zawierać przynajmniej te trzy podstawowe składniki, jakimi są kwas foliowy, witamina D3 oraz jod, jednak zazwyczaj oferują znacznie więcej. Obecnie dostępne są w większości drogerii oraz aptek stacjonarnych i internetowych suplementy bez recepty dla kobiet w ciąży i karmiących. Posiadają w swoim składzie najważniejsze elementy takie jak jod, żelazo, wapń, kwas foliowy, witaminę D oraz inne ważne dla rozwoju dziecka witaminy i minerały. Do szczególnie polecanych należą preparaty takie jak m.in.: Doppelherz Aktiv Mama, Estabiom Pregna, Actifolin, Fertilcare, Dr Jacobs Dha-Epa, Folactivin czy Folicum Acidum.