Zgaga to nieprzyjemna dolegliwość pojawiająca się, gdy kwaśne soki z żołądka cofają się do światła przełyku, wywołując podrażnienie. Odczuwamy wówczas bolesne pieczenie w okolicach mostka, opisywane przez pacjentów zazwyczaj jako „palenie w przełyku”. Ból może promieniować aż do szyi i gardła, a niekiedy nawet do bocznych ścian klatki piersiowej. Objawy zgagi obejmują również kwaśny posmak w ustach, bóle brzucha, a sporadycznie – wymioty.
W jaki sposób kwasy trawienne przedostają się z żołądka do przełyku? Przyczyną jest rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku, który w normalnych okolicznościach przepuszcza niestrawiony pokarm tylko ku dołowi – w stronę żołądka. Wędrówka w przeciwną stronę staje się możliwa w różnych sytuacjach, np. gdy jemy w pośpiechu, połykając duże hausty powietrza. Rośnie wówczas ciśnienie wewnątrzbrzuszne, zwiększając nacisk na mięsień zwieracza i powodując jego rozwarcie.
Zgaga – kiedy występuje?
Przyczyn zgagi jest wiele, od błahych błędów żywieniowych, po groźne choroby. Najczęściej jednak podrażnienie delikatnego nabłonka przełyku pojawia się w następujących sytuacjach:
- spożywanie obfitych, tłustych, ciężkostrawnych, kwaśnych lub smażonych potraw, zwłaszcza typu fast food (przepełnienie żołądka),
- spożywanie napojów gazowanych (zawarty w nich dwutlenek węgla rozciąga żołądek), a także alkoholu, kawy czy mocnej herbaty,
- palenie papierosów,
- spożywanie potraw w pośpiechu i stresie (połykamy wówczas duże porcje powietrza, które zwiększają ciśnienie wewnątrzbrzuszne i powodują rozwarcie dolnego zwieracza przełyku, stres natomiast zwiększa produkcję kwasów żołądkowych),
- nadwaga lub otyłość (nadmiarowe kilogramy wiążą się z większym ciśnieniem w żołądku),
- wiek 50+,
- ciąża (początkowo w wyniku rozluźnienia mięśni układu pokarmowego wywołanego nadmiarem progesteronu, później pod wpływem nacisku powiększonej macicy na ściany żołądka).
Sprawdzone sposoby na zgagę
Jeżeli zgaga zaskoczyła cię akurat w momencie, gdy nie masz pod ręką tabletek lub kropli, możesz wypróbować nasze sprawdzone, domowe sposoby:
1. Wypij szklankę ciepłego mleka (alternatywnie może być szklanka kefiru bądź maślanki). Obecne w nim białko neutralizuje kwasy żołądkowe. Ten sposób zalecany jest w przypadku sporadycznej zgagi – jeżeli dolegliwość powtarza się regularnie przez dłuższy czas, picie mleka może jedynie zaszkodzić, gdyż zawarte w nim wapń, białko i tłuszcz wzmagają produkcję kwasów żołądkowych.
2. Żuj cienki plasterek świeżego imbiru przez kilka minut lub sporządź napar imbirowy (wystarczy zalać gorącą wodą grubszy plaster imbiru i odczekać 10 minut).
3. Jedz prażone migdały (niesolone). Zalecane są zwłaszcza w okresie ciąży, gdyż zawierają mnóstwo mikroelementów.
4. Neutralizację kwasów żołądkowych doskonale wspiera żucie bezcukrowej gumy do żucia.
5. Pij kleik z siemienia lnianego (jedną godzinę przed posiłkiem i dwie godziny przed snem). Siemię lniane nie tylko łagodzi podrażnienia przełyku, ale dodatkowo wzmacnia go i powleka warstwą ochronną. Przygotowanie takiego napoju jest niezwykle proste: wystarczy dwie łyżki siemienia zalać wrzątkiem i poczekać, aż ostygnie. Tak przygotowaną zawiesinę należy pić małymi łykami.
6. Dodawaj do potraw przyprawy takie jak kminek, który działa przeciwskurczowo. Alternatywnie możesz spożyć jedną łyżkę kminku, popijając go wodą.
7. Jedz sucharki lub skórkę chleba (przeżuwaj ją powoli i starannie).
8. Zjedz kisiel (wspiera regenerację przełyku i działa ochronnie na żołądek).
9. Zjedz łyżeczkę musztardy dobrej jakości.
10. Pij napary ziołowe regulujące funkcje układu pokarmowego, takie jak napar z melisy (łagodzi napięcie żołądka oraz stres sprzyjający produkcji kwasu żołądkowego), mięta, koper włoski, rumianek, prawoślaz lekarski czy rdest wielokwiatowy. Pamiętaj jednak, że skuteczność ziół uzależniona jest od ich regularnego stosowania.
Na każdego działają inne sposoby, dlatego ważne jest, aby nie zniechęcać się, gdy zawiedzie jedna metoda. Wypróbuj kilka naszych porad, by dowiedzieć się, które antidotum przynosi najlepsze rezultaty. Niektóre porady z internetu mogą okazać się szkodliwe – dobrym przykładem jest polecanie roztworu z sody oczyszczonej na zgagę. Co prawda napój z sody neutralizuje soki trawienne w przełyku, ale stosowanie tej popularnej metody może okazać się niebezpieczne dla zdrowia, gdyż prowadzi do problemów z trawieniem oraz zatrzymywania się wody w organizmie.
Zgaga – jak zapobiegać?
Chcesz uniknąć bolesnego pieczenia w przełyku? Poza zrezygnowaniem z tłustych, ciężkostrawnych potraw, napojów gazowanych i nadmiaru alkoholu, ważne jest także nauczenie się prawidłowych nawyków żywieniowych. Jednym z nich jest zasada „jedz mniej, ale częściej” – najlepiej pięć posiłków dziennie podanych w mniejszych porcjach. Unikaj szybkiego pochłaniania jedzenia, gdyż wiąże się to z połykaniem dużych haustów powietrza. Jedz powoli, starannie przeżuwając pokarm, a do łóżka kładź się najwcześniej dwie godziny po kolacji. Bezpośrednio po posiłku unikaj leżenia – po obiedzie najlepiej udać się na 15-minutowy spacer. Uważaj też, aby nie nosić za ciasnych ubrań, które mogłyby uciskać brzuch. Jeżeli przyczyną refluksu jest nadwaga, jedynym wyjściem jest zmiana diety i zrzucenie zbędnych kilogramów.
Zgaga – kiedy do lekarza?
Kiedy zgaga jest niebezpieczna? Jeżeli cofanie się treści żołądkowej do przełyku zdarza się regularnie i minimum dwa razy w tygodniu, wówczas wskazana jest wizyta u lekarza. Taki stan rzeczy może świadczyć o różnych chorobach toczących się w organizmie – przyczyną może być przykładowo choroba wrzodowa, choroba refluksowa, przepuklina rozworu przełykowego czy też schorzenia dróg żółciowych.