Nadczynność tarczycy, czyli hipertyreoza (łac. hyperthyreosis) to schorzenie endokrynologiczne, którego przyczyną jest nadmiar hormonów tarczycowych w organizmie (tyroksyny, kalcytoniny, trijodotyroniny). Objawia się przyspieszeniem działania organizmu, dlatego początkowo może być postrzegane jako poprawa zdrowia – osoba z hipertyreozą będzie czuła nieskończoną energię, a także ubędzie jej kilogramów. Niestety zbagatelizowanie objawów choroby może wiązać się z wieloma powikłaniami, z których najgroźniejszym jest przełom tarczycowy, mogący doprowadzić nawet do zapaści krążeniowej, a następnie do śmierci – na szczęście występuje niezwykle rzadko. Nieleczona hipertyreoza znacznie częściej prowadzi natomiast do istotnych problemów z sercem, mięśniami, kośćmi, płodnością czy cyklem miesiączkowym, dlatego nie należy jej lekceważyć. Sprawdź najczęstsze objawy towarzyszące nadczynności tarczycy i dowiedz się, jak ją skutecznie leczyć!
Jak rozpoznać nadczynność tarczycy?
Hormony wytwarzane przez tarczycę wpływają na działanie praktycznie każdego organu naszego ciała, nawet na sposób bicia serca, dlatego objawy nadczynności tarczycy często można pomylić z chorobami serca, chorobami przewodu pokarmowego czy z nerwicą. Charakterystyczne jest jednak to, że symptomy hipertyreozy wynikają głównie z przyspieszenia pracy organizmu.
Do najczęstszych objawów nadmiaru hormonów tarczycowych należy zaliczyć takie dolegliwości jak:
- niekontrolowane chudnięcie pomimo apetytu,
- nadmierna potliwość i nadwrażliwość na ciepło,
- wzmożone pragnienie,
- drażliwość, nerwowość, niepokój, lęk,
- drżenie rąk, palców, języka bądź gałek ocznych,
- problemy z koncentracją i skupieniem uwagi,
- bezsenność,
- kołatanie serca, przyspieszenie czynności serca,
- osłabienie siły mięśniowej, zwłaszcza mięśni nóg, problemy z wchodzeniem po schodach bądź wstaniem z fotela,
- duszność pojawiająca się nawet przy niewielkim wysiłku fizycznym,
- problemy skórne (czerwone, swędzące plamy na podudziach i stopach),
- pogorszenie kondycji włosów i paznokci (włosy rzadkie i cienkie, paznokcie łamliwe),
- częstsze oddawanie stolca, biegunki bądź zaparcia,
- zaburzenia miesiączkowania u kobiet (miesiączki skąpe bądź brak miesiączki),
- osłabienie libido i zaburzenia wzwodu u mężczyzn.
Nadczynność tarczycy – kto choruje?
W Polsce problem nadczynności tarczycy dotyczy około 1-2 procent dorosłych, przy czym kobiety chorują około 5 razy częściej niż mężczyźni, u których schorzenie rozpoznawane jest bardzo rzadko. Ryzyko wystąpienia hipertyreozy jest większe u osób zmagających się z anemią złośliwą (niedobór witaminy B12), cukrzycą typu 1, czy pierwotną niewydolnością nadnerczy (choroba Addisona). Większym ryzykiem obarczone są ponadto osoby po 60. roku życia, spożywające dietę bogatą w jod bądź leki zawierające jod, a także te, które posiadają w najbliższej rodzinie chorego na nadczynność tarczycy.
Nadczynność tarczycy – przyczyny
Nadmierna produkcja hormonów tarczycowych może wynikać z wielu różnych przyczyn. Do najczęstszych zalicza się autoimmunologiczną chorobę Gravesa-Basedowa, wole guzkowe toksyczne pojawiające się w wyniku niedoboru jodu w organizmie, nadczynność guzków tarczycy (guzki są zazwyczaj łagodne, czyli nie są nowotworowe) czy choroby zapalne tarczycy takie jak przykładowo przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy będące początkową fazą choroby Hashimoto.
Mniej częste przyczyny hipertyreozy to m.in. podostre zapalenie tarczycy wywołane przebytą infekcją wirusową, zapalenie tarczycy poporodowe, tyreotoksykaza ciężarnych pojawiająca się zazwyczaj pod koniec I trymestru ciąży i wynikająca z nadmiaru stężenia hormonu hCG pobudzającego tarczycę do nadmiernej aktywności, przedawkowanie hormonów tarczycy, spożywanie nadmiernej ilości jodu, a także gruczolak przysadki.
Jak zbadać nadczynność tarczycy?
W razie pojawienia się objawów nadczynności tarczycy pierwsze kroki najlepiej skierować do lekarza rodzinnego, który przeprowadzi szczegółowy wywiad i zdecyduje o dalszym postępowaniu. Lekarz zazwyczaj zleca badania poziomu TSH we krwi, a także stężenie innych hormonów: trójjodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). W przypadku zdiagnozowania nadczynności tarczycy wykonywane są dodatkowe badania mające na celu dobranie odpowiedniego leczenia: badanie USG tarczycy, badanie przciwciał przeciwtarczycowych we krwi, biopsję aspiracyjną cienkoigłową czy też, w niektórych przypadkach, scyntygrafię tarczycy.
Nadczynność tarczycy – leczenie
W leczeniu nadczynności tarczycy wykorzystuje się:
- leki przeciwtarczycowe (tyreostatyki) – zmniejszające wydzielanie hormonów oraz beta-blokery pomagające złagodzić objawy choroby,
- jod radioaktywny – zazwyczaj wówczas, gdy przyczyną schorzenia jest choroba Gravesa-Basedowa bądź wole guzkowe toksyczne,
- zabieg chirurgiczny – polegający na wycięciu tarczycy (strumektomia, tyreoidektomia) – gdy przyczyną nadczynności jest rak tarczycy bądź duże wole uciskające tarczycę. Po usunięciu tarczycy występuje niedoczynność tarczycy, która wymaga dożywotniego leczenia preparatami tyroksyny.
Jak leczyć nadczynność tarczycy naturalnie?
Konwencjonalne leczenie nadczynności tarczycy warto wspomóc naturalnymi metodami, do których w głównej mierze zalicza się odpowiednia dieta. Lecząc hipertyreozę unikaj produktów obciążających przewód pokarmowy: kapusty, grochu, kaszy gruboziarnistej, soji, orzechów, migdałów czy brukselki. Warto ponadto zrezygnować z ostrych przypraw w rodzaju pieprzu, papryki bądź chili zastępując je łagodnymi zamiennikami: kminkiem, wanilią, majerankiem, lubczykiem czy cynamonem. Rozważ też przyjmowanie produktów uzupełniających poziom składników odżywczych takich jak magnez, selen, wapń oraz witamina D. Konwencjonalne leczenie nadczynności tarczycy można także naturalnie wspomóc, pijąc herbaty z melisy i serdecznika, które hamują TSH i zmniejszają nadprodukcję hormonu tarczycy.
