Uzależnienie od nikotyny zbiera w Polsce obfite żniwAo. Każdego roku na choroby wywołane paleniem papierosów umiera w naszym kraju około 85 tys. ludzi. Nałogowe "zaciąganie się dymkiem" znacząco zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuc, POChP, rozedmę, astmę oskrzelową, choroby sercowo-naczyniowe, paradontozę i wiele innych. Dlaczego pomimo tak groźnych powikłań zdrowotnych większość palaczy tkwi w nałogu przez długie lata?
Nikotyna jest substancją psychoaktywną, czyli oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy. Każdy człowiek został obdarzony przez naturę w tzw. receptory nikotynowe, które podczas palenia papierosów są stymulowane, dając uczucie przyjemności i pobudzenia. Z czasem palacz przyzwyczaja się do efektów, jakie daje nikotyna i pojawia się w nim silna potrzeba, aby regularnie dostarczać odpowiednią dawkę substancji do organizmu. Przestaje panować nad odruchem sięgania po papierosa, który przynosi mu upragniony stan – od pobudzenia po uspokojenie, w zależności od indywidualnych predyspozycji. Co więcej, każda próba zerwania z nałogiem powiązana jest z przykrymi konsekwencjami zwanymi objawami odstawienia. Zaliczamy do nich m.in.:
- głód tytoniowy,
- osłabienie,
- lęk,
- rozdrażnienie i niepokój,
- bezsenność,
- problemy z koncentracją,
- kaszel palacza,
- podjadanie,
- wzrost wagi.
Na szczęście w obecnych czasach istnieje spory wybór leków, które ułatwiają zerwanie z nałogiem i łagodzą objawy odstawienia. Warto po nie sięgnąć, gdy silna wola nie wystarcza, aby rozprawić się z destrukcyjnym nawykiem.
1. Preparaty z warenikliną
Preparaty z warenikliną zaliczają się do grona najskuteczniejszych leków wspierających walkę z uzależnieniem od nikotyny. Wareniklina jest organicznym związkiem chemicznym, który łączy się z receptorem nikotynowym α4β2, zastępując działanie nikotyny, lecz nie powodując uzależnienia. Substancja ogranicza chęć sięgnięcia po papierosa, łagodząc głód nikotynowy, a także redukuje pozostałe objawy towarzyszące odstawieniu papierosów takie jak m.in. drażliwość, lęk czy agresja. Co więcej, wareniklina sprawia, że nawet gdy sięgniemy po papierosa w czasie kuracji, palenie nie przynosi nam już tak dużej przyjemności.
Wareniklina jest substancją bezpieczną, dlatego w 2006 roku została dopuszczona do obrotu przez Komisję Europejską. Mimo wszystko tabletki z warenikliną to leki o silnym działaniu, dlatego dostępne są wyłącznie na receptę. Wynika to głównie z występowania skutków ubocznych po zażyciu warenikliny takich jak biegunka, wymioty, nudności, bóle głowy, bezsenność bądź nadmierna senność, uczucie zmęczenia czy obniżony nastrój.
2. Preparaty z bupropionem
Bupropion jest organicznym związkiem chemicznym z grupy katynonów, lekiem przeciwdepresyjnym z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy. Tabletki zawierające bupropion zwiększają stężenie wyżej wymienionych neuroprzekaźników, zmniejszając tym samym uczucie przyjemności towarzyszące zażywaniu nikotyny. Jednocześnie preparaty tego typu łagodzą niektóre objawy odstawienia papierosów takie jak spadek nastroju czy przybieranie na wadze. Preparaty z bupropionem, podobnie jak leki z warenikliną, dostępne są wyłącznie na receptę.
3. Preparaty z cytyzyną
Działanie cytyzyny jest zbliżone do działania nikotyny z jedną ważną różnicą – cytyzyna nie uzależnia, dlatego może posłużyć jako skuteczne wsparcie podczas rzucania palenia. Substancja ta jest naturalnym środkiem pochodzenia roślinnego pozyskiwanym z nasion złotokapu pospolitego. Wiąże się z receptorami nikotynowymi w mózgu (podobnie, a nawet mocniej, niż nikotyna) powodując wydzielanie się dopaminy i przynosząc uczucie przyjemności podobne do tego, jakie towarzyszy wypaleniu papierosa. Co więcej, cytyzyna podnosi ciśnienie tętnicze i poziom adrenaliny, dzięki czemu przeciwdziała objawom odstawienia nikotyny.
Preparaty z cytyzyną skutecznie redukują silną chęć sięgnięcia po papierosa, a jednocześnie dostępne są w aptekach bez recepty, dlatego stanowią doskonałą alternatywę dla leków z warenikliną i bupropionem. Pośród bogatej oferty rynkowej preparatów z cytyzyną warto zwrócić szczególną uwagę na takie produkty jak Desmoxan, Tabex czy Recigar.
4. Plastry i gumy nikotynowe
Powszechnie stosowaną formą leczenia uzależnienia nikotynowego jest tzw. nikotynowa terapia zastępcza polegająca na dostarczaniu do organizmu kontrolowanej, systematycznie zmniejszającej się dawki nikotyny w postaci znacznie zdrowszej niż toksyczny dym papierosowy. Najbardziej popularne w tym zakresie są plastry nasączone odpowiednią dawką nikotyny, która stopniowo przesącza się do organizmu poprzez skórę. Terapia plastrami trwa od 8 do 12 tygodni, należy jednak uważać, aby w czasie jej trwania nie palić papierosów, gdyż mogłoby się to zakończyć silnym zatruciem organizmu nikotyną. Na podobnej zasadzie działają również gumy nikotynowe oraz tabletki podjęzykowe nasączone nikotyną.
Nikotynowa terapia zastępcza skutecznie pomaga w rzucaniu papierosów, posiada jednak jedną sporą wadę – kuracja wykorzystuje nikotynę, substancję silnie uzależniającą, dlatego wiele osób po rzuceniu palenia popada z kolei w uzależnienie od samych gum i plastrów.