Biegunka – przyczyny, objawy, leczenie

Autor: mgr Dominik Kaźmierczak
Dodano dnia 29-12-2022

Kliknij tutaj aby powrócić
na poprzednią stronę

Biegunka to często występujący objaw, która dotyka w takim samym stopniu zarówno dorosłych, jak i dzieci. Przyczyną występowania ostrej biegunki zazwyczaj jest zakażenie wirusowe – rotawirusy odpowiadają aż za 35–50% ostrych zakażeń przewodu pokarmowego. Objawy biegunki w większości przypadków ustępują samoistnie w ciągu 5–7 dni, a leczenie sprowadza się głównie do doustnego nawadniania płynem glukozo-elektrolitowym¹. Biegunki w żadnym wypadku nie powinno się lekceważyć, szczególnie jeśli dolegliwość ta dotyczy dzieci. Dowiedz się, jak postępować, gdy dziecko ma biegunkę.

Co to jest biegunka i jak rozpoznać biegunkę u dziecka?

O biegunce mówi się wtedy, gdy ma miejsce oddawanie stolca o nadmiernie luźnej konsystencji (półpłynnej, płynnej lub wodnistej) ze zwiększoną częstotliwością niż zwykle (co najmniej trzy razy na dobę)². W bardzo podobny sposób biegunka przebiega u najmłodszych.

Bez względu na wiek biegunkę rozpoznaje się wtedy, gdy³:

• dziecko w ciągu dnia oddaje większą liczbę stolców niż zwykle (dwukrotnie lub więcej),

• zmianie ulega charakter stolców dziecka (stają się półpłynne lub wręcz wodniste),

• stolce dziecka zawierają śluz, krew lub ropę.

Przyczyny biegunki u dzieci i dorosłych

Ostra biegunka najczęściej powodowana jest przez infekcję. Źródłem zakażenia mogą być²:

• wirusy przenoszone drogą kropelkową (przez kichanie, podczas mówienia) lub obecne w spożywanych produktach czy wodzie – to najczęstsza przyczyna ostrych biegunek,

• bakterie obecne w pożywieniu lub wodzie (np. pałeczki Salmonella czy cholera),

• produkty metabolizmu bakterii, tzw. enterotoksyny obecne w skażonych określoną bakterią produktach (np. toksyna gronkowcowa),

• pierwotniaki lub pasożyty jelitowe – to najrzadsza przyczyna ostrych biegunek.

Przyczyn występowania biegunki jest jednak znacznie więcej. Objaw ten może pojawić się w trakcie lub po antybiotykoterapii jako skutek zaburzenia równowagi między bakteriami zasiedlającymi jelito grube. Możliwa jest też biegunka polekowa, po przyjęciu wybranych leków oraz biegunka pokarmowa, po spożyciu wybranych pokarmów².

Jak się objawia biegunka i na co zwrócić uwagę?

Biegunka może występować jako samodzielny objaw, ale równie dobrze mogą towarzyszyć jej inne dolegliwości, szczególnie nudności i/lub wymioty oraz bóle brzucha. Czasami dodatkowo pojawia się gorączka. W przebiegu biegunki i wymiotów dochodzi do utraty wody i elektrolitów z organizmu, co w przypadku braku stałego uzupełniania płynów może doprowadzić do odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych i kwasicy metabolicznej³.

Widać zatem, że niepozorna biegunka może być groźna dla zdrowia, co szczególnie dotyczy dzieci. Jako że często nie wiadomo, co doprowadziło do jej wystąpienia, warto zwrócić uwagę na cechy szczególne, które mogą świadczyć o tym, że przyczyną biegunki jest poważna choroba. Znaczenie ma przede wszystkim obecność patologicznych domieszek do stolca, w tym zwłaszcza²:

• krwi,

• ropy,

• śluzu,

• niestrawionych resztek pokarmowych,

• fragmentów pasożytów jelitowych.

Dostrzeżenie wskazanych patologii powinno skłonić do odbycia wizyty u lekarza pierwszego kontaktu.

Postępowanie przy biegunce u dziecka

Z biegunką u dziecka w wielu przypadkach można skutecznie radzić sobie samodzielnie, bez pomocy lekarza, przestrzegając 3 złotych zasad. W jej przebiegu należy³:

1. Stale podawać dziecku duże ilości płynów, aby zapobiec odwodnieniu.

2. Żywić dziecko tak jak zawsze, nie ma konieczności eliminowania z diety żadnych produktów.

3. Obserwować stan dziecka i zwrócić szczególną uwagę, czy nie pojawiają się objawy odwodnienia. Jeśli takowe wystąpią, wskazana jest konsultacja z pediatrą.

Biegunka u dziecka – kiedy do lekarza?

Po pomoc do specjalisty należy niezwłocznie zwrócić się wtedy, gdy zaobserwujemy objawy świadczące o odwodnieniu organizmu. Należą do nich m.in.³:

• suchy język,

• wzmożone pragnienie,

• zapadnięte gałki oczne,

• płacz bez łez (u dzieci),

• rzadkie oddawanie moczu w niewielkich ilościach,

• chrypka i utrata głosu,

• stolce z krwią,

• biegunka i tzw. tryskające stolce,

• intensywne wymioty,

• niechęć do jedzenia i picia,

• rozdrażnienie,

• apatia,

• senność.

U najmłodszych do konsultacji z pediatrą powinna skłonić również utrzymująca się gorączka powyżej 38°C u niemowląt poniżej 3. miesiąca życia i powyżej 39°C u dzieci starszych.

Sposoby leczenia biegunki

Podstawowym sposobem leczenia biegunki jest dbanie o odpowiednie nawodnienie. Do nawadniania doustnego wykorzystać można dostępne w aptece bez recepty doustne płyny nawadniające o specjalnym składzie. Występują one w formie gotowego płynu lub proszku przeznaczonego do przygotowania płynu. Oprócz specjalnych płynów stosować można również zwykłe napoje takie jak woda, herbata, kompot czy zupa³.

Na objawy biegunki zastosować można także wyrób medyczny Tasectan, który przywraca naturalne funkcjonowanie śluzówki jelit, przez co hamuje biegunkę. Preparat łagodzi częste wypróżnianie i napięcie powłok brzusznych. Tasectan można podawać dzieciom zgodnie z zaleceniami producenta⁴.

Ile płynów trzeba przyjmować przy biegunce?

Rodzice często zastanawiają się, jaka jest odpowiednia ilość płynów, jaką należy podawać dziecku przy biegunce, aby uniknąć odwodnienia. Ogólne zalecenia są takie, by maluch pił jak najwięcej, bez żadnych ograniczeń, głównie doustne płyny nawadniające³.

Wiadomo jednak, że w czasie choroby dziecko może odmawiać przyjmowania płynów. Dlatego określone zostały minimalne ilości napojów, jakie powinno wypić dziecko, w zależności od wieku³:

• dziecko poniżej 2. roku życia po oddaniu każdego wolnego stolca powinno otrzymać dodatkowo 50—100 ml płynów,

• dziecko w wieku od 2. do 10. lat – 100–200 ml płynów.

_{Bibliografia:}

_{1. Czerwionka-Szaflarska M., Adamska I., Ostra biegunka u dzieci — najnowsze wytyczne, Forum Medycyny Rodzinnej 2009, tom 3, nr 6, 431–438.}

_{2. Wiercińska M., Biegunka (rozwolnienie) - objawy, przyczyny, leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50644,biegunka (dostęp: 2022.12.16.)).}

_{3. Szajewska H., Biegunka ostra, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2016 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladpokarmowy/61309,biegunka-ostra (dostęp: 2022.12.16.)).}

_{4. Witryna internetowa: https://tasectan.pl/ (dostęp: 2022.12.16.).}

18. Październik, 2021 0

Czytaj więcej

Czym właściwie jest starzenie się organizmu?

Istnieje wiele teorii, które starają się wytłumaczyć przyczyny starzenia. Ważniejsze jednak jest skupienie się na tym jak samo starzenie przebiega i jakie ma konsekwencje...

14. Październik, 2021 0

Czytaj więcej

Jak olejki CBD wpływają na odporność?

Badania nad CBD nabierają tempa w ostatnich latach, odkrywając przed nami nowe, zaskakujące właściwości tej niezwykłej substancji. Jednym z najświeższych odkryć naukowców jest wpływ CBD na odporność.

04. Grudzień, 2020 0

Czytaj więcej

Czy warto stosować preparaty z CBD na poprawę odporności? Sprawdzamy

CBD przypisuje się coraz więcej korzystnych dla zdrowia właściwości. Jedną z nich jest wspieranie odporności. Czy popularne suplementy faktycznie wpływają na siły obronne organizmu? Sprawdź!

21. Czerwiec, 2022 1

Czytaj więcej

Tabletki na potencję bez recepty? Jakie leki na erekcję? Jak dzałają?

Tabletki na potencję dostępne od ręki uznawane są za mniej skuteczne niż dedykowane temu problemowi leki na receptę. Wszystko zależy jednak od ich składu. Sprawdź, na które preparaty bez recepty warto zwrócić uwagę!

08. Listopad, 2021 0

Czytaj więcej

Rola mikrobioty jelitowej i znaczenie probiotyków

Co to jest mikrobiota jelitowa? Na czym polega dysbioza mikrobioty? Czym są probiotyki oraz jak ważny jest wybór odpowiedniego produktu? Tego i kilku innych rzeczy dowiesz się z poniższego artykułu.

18. Październik, 2021 0

Czytaj więcej

Czym właściwie jest starzenie się organizmu?

Istnieje wiele teorii, które starają się wytłumaczyć przyczyny starzenia. Ważniejsze jednak jest skupienie się na tym jak samo starzenie przebiega i jakie ma konsekwencje...

14. Październik, 2021 0

Czytaj więcej