Czy powiększona śledziona to zwiastun poważnej choroby?

Autor: mgr Dominik Kaźmierczak
Dodano dnia 07-09-2020

Kliknij tutaj aby powrócić
na poprzednią stronę

Śledziona określana jest mianem największego narządu układu limfatycznego i pełni w organizmie ważne funkcje odpornościowe – zwalcza drobnoustroje, wirusy i bakterie, usuwa stare i wadliwe elementy krwi, a także stanowi pojemny magazyn krwi. Mimo wszystko bez śledziony można żyć – w razie usunięcia bądź uszkodzenia narządu, jego funkcje związane z oczyszczaniem krwi przejmie wątroba, natomiast stanie na straży odporności spadnie na barki węzłów chłonnych. System odpornościowy osoby pozbawionej śledziony będzie jednak na zawsze osłabiony, co wymusza na pacjencie podjęcie pewnych środków ostrożności oraz zmianę stylu życia – zaniechanie tych zaleceń może poskutkować wystąpieniem groźnych powikłań. Co więcej, powiększenie śledziony to pierwszy zwiastun, że w naszym organizmie dzieje się coś niepokojącego, więc brak tego narządu zwiększa ryzyko rozwinięcia się groźnej choroby. Aby skorzystać z ostrzegawczej funkcji śledziony, trzeba jednak w ogóle wiedzieć, w którym miejscu się ona znajduje.

Śledziona – gdzie się znajduje?

Śledziona umiejscowiona jest w jamie brzusznej, a konkretnie po jej lewej stronie. U w pełni zdrowego człowieka nie powinna być w ogóle wyczuwalna, skrywając się za żebrami pomiędzy żołądkiem, a lewą nerką bądź inaczej rzecz ujmując – w pobliżu IX i XI żebra. Podczas badania manualnego lekarz wsuwa pacjentowi dłoń pod łuk żebrowy. Jeżeli wyczuwa organ, oznacza to, że w organizmie toczy się walka.

Budowa i funkcje śledziony

Śledziona jest niewielkim narządem ważącym około 150 g, w którym zazwyczaj znajduje się około 50 ml krwi. Zbudowana jest z miazgi białej będącej ogromnym skupiskiem komórek limfatycznych oraz z miazgi czerwonej, czyli gęstej sieci naczyń krwionośnych, które pełnią funkcję filtra. Przepływająca bezustannie przez śledzionę krew omywa wysepki stworzone z białych krwinek, które wyłąwiają z niej i neutralizują wszelkiego rodzaju drobnoustroje, bakterie i wirusy, a ponadto usuwa obecne w krwioobiegu stare bądź uszkodzone krwinki. W śledzionie powstają immunoglobuliny (przeciwciała) produkowane przez limfocyty T i B. Narząd zlokalizowany w lewej części jamy brzusznej jest miejscem, w którym komórki te namnażają się, dlatego stanowi ważną część układu odpornościowego. Organ wyposażony jest ponadto w pasma mięśni gładkich, których skurcze pompują bądź wypompowują krew – w zależności od potrzeb. Dzięki temu śledziona może pełnić również funkcję magazynu krwi, zwiększając kilkukrotnie swoją objętość. Co ciekawe, niektóre osoby mają od urodzenia dwie śledziony, co nie wpływa w żaden sposób na stan ich zdrowia. Zdarzają się też przypadki, gdy liczba śledzion jest znacznie większa – w badaniach autopsyjnych stwierdzono do 40 takich organów u pojedynczej osoby!

Dlaczego śledziona się powiększa?

Splenomegalia (powiększenie śledziony) pojawia się zazwyczaj w przebiegu niezagrażających życiu schorzeń, ale zdarza się również, że sygnalizuje poważne problemy zdrowotne takie jak mielofibroza czy ostra białaczka.

U zdrowego człowieka śledziona nie powinna być wyczuwalna pod żebrami. Jeżeli możemy jej dotknąć, oznacza to, że jest powiększona, a więc mamy do czynienia z jakimś schorzeniem. Do najczęstszych przyczyn powiększenia śledziony należą infekcje, zwłaszcza u dzieci. Mowa tu głównie o zakażeniach wirusowych w rodzaju cytomegalii, różyczki czy mononukleozy zakaźnej, ale przyczyną bywają też zakażenia bakteryjne i pierwotniakowe takie jak toksoplazmoza czy malaria. Bardzo istotne są rozmiary śledziony, które mogą wskazywać na konkretne schorzenia:

- niewielkie powiększenie śledziony, nieprzekraczające 500 gram, wskazuje na takie schorzenia jak mononukleoza czy wysoka gorączka;
- umiarkowane powiększenie śledziony zawierające się w przedziale od 500 do 1000 gram można przypisać do bardzo wielu chorób, takich jak przykładowo sarkoidoza, talasemia, amyloidoza, WZW, dur brzuszny, gruźlica, przewlekłe zapalenie czy ostra białaczka;
- masywne powiększenie śledziony obserwujemy wówczas, gdy organ osiąga masę większą niż 1 kg. Taki stan może pojawić się w przebiegu malarii, zaawansowanej sarkoidozy, a także przy chłoniakach, przewlekłej białaczce limfatycznej czy zespołach mieloproliferacyjnych (np. przewlekła białaczka szpikowa).

Inne choroby powodujące powiększenie śledziony to m.in. schorzenia metaboliczne (spichrzeniowe), takie jak np. choroba Gauchera, Niemanna-Picka czy skrobawica, schorzenia reumatologiczne w rodzaju reumatoidalnego zapalenia stawów RZS, małopłytkowości autoimmunologicznej czy tocznia rumieniowatego układowego, a także schorzenia związane z tzw. nadciśnieniem wrotnym, które prowadzi do utrudnienia przepływu krwi – do takich chorób należy marskość wątroby, zakrzep, zwężenie, ucisk przez guz, jamistość żyły wrotnej czy zespół Budda i Chiariego.

Kiedy udać się do lekarza?

Powiększenie śledziony jest objawem, który może wskazywać na naprawdę wiele chorób, od łagodnych po zagrażające naszemu zdrowiu i życiu. Z tego względu zawsze należy ustalić przyczynę takiego stanu rzeczy, udając się do lekarza POZ w celu wykonania pełnej diagnostyki. Wizyta w przychodni jest nieodzowna, gdy mamy do czynienia z następującymi objawami:

- powiększona śledziona, którą można wyczuć palcami pod lewym żebrem;
- uczucie pełności i dyskomfortu w jamie brzusznej;
- ból brzucha;
- ból pleców promieniujący do lewego nadbrzusza;
- nudności;
- powiększenie śledziony połączone z powiększeniem wątroby zwane **hepatosplenomegalią**.

18. Październik, 2021 0

Czytaj więcej

Czym właściwie jest starzenie się organizmu?

Istnieje wiele teorii, które starają się wytłumaczyć przyczyny starzenia. Ważniejsze jednak jest skupienie się na tym jak samo starzenie przebiega i jakie ma konsekwencje...

14. Październik, 2021 0

Czytaj więcej

Jak olejki CBD wpływają na odporność?

Badania nad CBD nabierają tempa w ostatnich latach, odkrywając przed nami nowe, zaskakujące właściwości tej niezwykłej substancji. Jednym z najświeższych odkryć naukowców jest wpływ CBD na odporność.

04. Grudzień, 2020 0

Czytaj więcej

Czy warto stosować preparaty z CBD na poprawę odporności? Sprawdzamy

CBD przypisuje się coraz więcej korzystnych dla zdrowia właściwości. Jedną z nich jest wspieranie odporności. Czy popularne suplementy faktycznie wpływają na siły obronne organizmu? Sprawdź!

21. Czerwiec, 2022 1

Czytaj więcej

Tabletki na potencję bez recepty? Jakie leki na erekcję? Jak dzałają?

Tabletki na potencję dostępne od ręki uznawane są za mniej skuteczne niż dedykowane temu problemowi leki na receptę. Wszystko zależy jednak od ich składu. Sprawdź, na które preparaty bez recepty warto zwrócić uwagę!

08. Listopad, 2021 0

Czytaj więcej

Rola mikrobioty jelitowej i znaczenie probiotyków

Co to jest mikrobiota jelitowa? Na czym polega dysbioza mikrobioty? Czym są probiotyki oraz jak ważny jest wybór odpowiedniego produktu? Tego i kilku innych rzeczy dowiesz się z poniższego artykułu.

18. Październik, 2021 0

Czytaj więcej

Czym właściwie jest starzenie się organizmu?

Istnieje wiele teorii, które starają się wytłumaczyć przyczyny starzenia. Ważniejsze jednak jest skupienie się na tym jak samo starzenie przebiega i jakie ma konsekwencje...

14. Październik, 2021 0

Czytaj więcej