Kwercetyna – co to jest?
Kwercetyna to jeden z najczęściej naturalnie występujących flawonoidów roślinnych, czyli organicznych związków chemicznych, które w większości przypadków są barwnikami o barwie żółtej bądź białej. Powszechność występowania tego związku wynika z funkcji, jakie pełni w przyrodzie – chroni nieosłonięte części roślin przed szkodliwym wpływem promieniowania UV, działa przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie, a także wabi owady, wspierając zapylanie roślin.
Kwercetyna ma równie dużo do zaoferowania ludziom – wyróżnia się silnymi właściwościami przeciwutleniającymi, a co za tym idzie – doskonale chroni organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, które w dzisiejszych czasach oddziałują na nas z każdej strony. Dzięki temu posiada zdolność przeciwdziałania wielu chorobom przewlekłym, takim jak:
- choroby układu sercowo-naczyniowego,
- otyłość,
- alergie,
- choroby nowotworowe.
Kwercetyna występuje powszechnie w owocach i warzywach, dlatego osoby stosujące zbilansowaną, zdrową dietę nie powinny mieć problemów z prawidłową podażą tego składnika. Można ją znaleźć w dużych ilościach m.in. w zielonej herbacie, cebuli, winogronach, jagodach, jabłkach czy pomidorach.
Kwercetyna – właściwości lecznicze
Kwercetyna działa przede wszystkim przeciwutleniająco, wspierając procesy neutralizowania wolnych rodników, które stanowią przyczynę stresu oksydacyjnego i powiązanych z nim uszkodzeń struktur białkowych i lipidowych organizmu. W ten sposób kwercetyna chroni m.in. przed rozwojem zmian miażdżycowych, a nawet nowotworowych, gdyż jej właściwości antyoksydacyjne zmniejszają do minimum powstające pod wpływem wolnych rodników mutacje w kodzie DNA.
Kwercetyna działa przeciwnowotworowo również na wiele innych sposobów – m.in. wspiera usuwanie uszkodzonych i nieprawidłowych komórek organizmu, przyczynia się do hamowania namnażania komórek nowotworowych (działanie antyproliferacyjne), a także do hamowania angiogenezy komórek nowotworowych (tworzenia się nowych naczyń krwionośnych). Badania wykazały również, że kwercetyna upośledza zdolność komórek nowotworowych do rozwoju i podziału.
Kwercetyna działa przeciwmiażdżycowo, co udowodniły liczne badania. Ich wyniki pokazują, że dieta bogata w ten związek przyczynia się do regulacji poziomu cholesterolu we krwi, a szczególnie do obniżenia stężenia złego cholesterolu frakcji LDL. Co więcej, kwercetyna normalizuje ciśnienie tętnicze krwi, poprawia elastyczność naczyń krwionośnych, wzmacnia je oraz zmniejsza ich łamliwość. Powyższe właściwości wpływają na redukcję ryzyka wystąpienia chorób powiązanych z układem krążenia, w tym miażdżycy.
Ten powszechny w przyrodzie flawonoid roślinny wykazuje również silne właściwości przeciwzapalne, hamując powstawanie cytokin prozapalnych. Kwercetyna zmniejsza stan zapalny, hamując napływ leukocytów, co przekłada się też na utrzymanie właściwego napięcia naczyń włosowatych. Związek działa ponadto ochronnie na komórki nerwowe, zapobiegając degradacji neuronów i wystąpieniu chorób neurodegeneracyjnych w przyszłości.
Jak jeszcze działa kwercetyna? Nieocenione są jej właściwości przeciwalergiczne. Związek ten nie tylko blokuje działanie alergenów, ale także prowadzi do zahamowania wydzielania histaminy, a więc hormonu odpowiedzialnego za występowanie typowych objawów alergicznych. Z literatury możemy również dowiedzieć się o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwwirusowych kwercetyny. Dostępne badania pokazują, iż związek ten posiada zdolność do wiązania się z białkami płaszcza wirusa, hamując aktywność takich drobnoustrojów, jak m.in. wirus opryszczki HSV, wirus grypy, wścieklizny, wirus polio, a nawet wirus HIV-1.
Kwercetyna ma również wiele do zaoferowania osobom cierpiącym z powodu otyłości. Badania pokazują, że flawonoid posiada zdolność indukcji apoptozy (naturalnej śmierci) komórek tłuszczowych, a także umiejętność hamowania apipogenezy, czyli tworzenia się nowych komórek tłuszczowych. Co więcej, kwercetyna wpływa na wzrost lipolizy, będącej procesem rozkładu hydrolitycznego trójglicerydów.
Kwercetyna – gdzie występuje?
Najbogatszym źródłem kwercetyny są dojrzałe, surowe warzywa takie jak m.in.:
- cebula biała i czerwona,
- pomidory,
- marchew,
- papryka,
- brokuły,
- gotowana brukselka,
- buraki,
- czosnek,
- czerwona kapusta,
- kalafior,
- seler,
- sałata,
- szczaw,
- szczypior,
- szpinak,
- szparagi;
a także owoce:
- jabłka,
- gruszki,
- jagody,
- czarne porzeczki,
- wiśnie,
- owoce bzu czarnego,
- aronie,
- borówki,
- winogrona,
- limonki,
- pomarańcze,
- cytryny,
- grejpfruty,
- figi,
- głóg,
- żurawina,
- żółte śliwki.
Należy pamiętać, że kwercetyna występuje w największych ilościach w zewnętrznych częściach warzyw i owoców, dlatego najlepiej jeść je nieobrane.
Mniejsze, ale wciąż wysokie stężenie kwercetyny występuje w sokach owocowych, m.in. w soku pomarańczowym, jabłkowym, soku z granatów, cytryny czy limonki. Aby uzupełnić dietę w kwercetynę, warto również dodawać do potraw przyprawy, takie jak: świeże i suszone oregano, pietruszka, koper, liście laurowe, lubczyk, liście kolendry, kapary czy estragon.
Bogatym źródłem tego składnika jest również zielona herbata, miód, pyłek kwiatowy i czerwone wino, a także zioła takie jak skrzyp, rumianek czy dziurawiec.
Kwercetynę można także przyjmować w postaci suplementów diety. Można ją spotkać w preparatach o działaniu antyalergicznym (np. wapno z kwercetyną lub wapno z kwercetyną i cynkiem), a także w suplementach diety stosowanych w leczeniu cukrzycy.
Kwercetyna – jak stosować? Przeciwwskazania
Dostarczanie kwercetyny wraz z dietą jest bezpieczne, jednak szczególną uwagę na ten składnik powinny zwracać kobiety w ciąży oraz osoby z problemami z krzepliwością krwi, stosujące leki przeciwzakrzepowe.
Przedawkowanie kwercetyny pobieranej z naturalnych źródeł pokarmowych jest bardzo trudne. Znacznie łatwiej przedawkować flawonoid stosując suplementy diety. Spożycie większej dawki niż zalecana może wywołać takie skutki uboczne jak zaburzenia rytmu serca, wzrost ciśnienia krwi czy ograniczenie wchłaniania wapnia i antybiotyków.
