Niewielkie, ale wywołujące nieznośny ból nadżerki błony śluzowej pojawiają się zazwyczaj na wewnętrznej stronie policzków, języku, podniebieniu czy na dziąsłach i bywają często mylone z pleśniawkami, które są infekcją wywołaną przez grzyby i obserwuje się je przeważnie u niemowląt. Afty występują równie często u dzieci, jak i u dorosłych i nie mają nic wspólnego z grzybami: do najczęstszych przyczyn ich powstawania należy nieodpowiednia higiena jamy ustnej, obniżona odporność organizmu czy zwykłe przygryzienie tkanki. Małe owrzodzenia z reguły nie zwiastują żadnych poważniejszych poblemów zdrowotnych, bywają jednak bardzo dokuczliwe, obniżają komfort życia oraz utrudniają normalne, codzienne funkcjonowanie. Powody do niepokoju wzbudzać powinny dopiero liczne nadżerki mające tendencję do nawracania, gdyż mogą być zwiastunem poważniejszych chorób. W trosce o własne zdrowie warto poznać rodzaje aft oraz przyczyny ich powstawania, aby w porę dostrzec symptomy groźnych schorzeń, bądź przynajmniej uchronić się przed bólem w jamie ustnej.
Co to jest afta?
Aby leczyć afty należy przede wszystkim wiedzieć, czym są, jak wyglądają oraz gdzie najczęściej występują. Jest to bardzo ważne, gdyż nierzadko bywają mylone z pleśniawkami, a to zupełnie inna przypadłość. Pleśniawki, choć bardzo podobne, pojawiają się zazwyczaj u niemowląt bądź małych dzieci w związku z niedostatecznie rozwiniętym układem odpornościowym. Stanowią powierzchowną infekcję błony śluzowej jamy ustnej wywołaną grzybami Candida albicans i podobnie jak afty, można je zaobserwować w jamie ustnej, na języku i podniebieniu. Przyjmują postać małych, kremowobiałych plamek, dlatego niewprawieni obserwatorzy mogą łatwo pomylić je z popularnymi nadżerkami.
A więc, co to jest afta i jak ją odróżnić od pleśniawki? Afty są małymi, bolesnymi nadżerkami bądź otwartymi owrzodzeniami pojawiającymi się na błonie śluzowej jamy ustnej. Te dokuczliwe ubytki błony śluzowej charakteryzują się tym, że pokrywa je biały bądź żółty nalot; okrągłe bądź owalne nadżerki okolone są ponadto rumieniowatą, zapalną obwódką. Od pleśniawek różnią się przede wszystkim ciemniejszą barwą, obecnością czerwonego obrzeża, znacznie większą bolesnością, a także tym, że często występują również u osób dorosłych. Aftom towarzyszy powstanie miejscowego stanu zapalnego, a niekiedy nawet powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.
Aftowe zapalenie jamy ustnej może przebiegać w postaci pojedynczej nadżerki, ale także jako grupa małych aft zebranych na podniebieniu miękkim, na wewnętrznej stronie policzków bądź na brzegach języka. Choć odznaczają się niewielkimi rozmiarami, osiągają bowiem średnicę od 0,5mm do 3cm, potrafią bardzo utrudnić codzienne funkcjonowanie. Dotkliwy ból oraz wrażliwość na dotyk sprawiają, że obecność aft w jamie ustnej komplikuje proste, rutynowe czynności takie jak na przykład mycie zębów, spożywanie słonych bądź kwaśnych posiłków czy picie gorących napojów. Co prawda, większość owrzodzeń znika samoistnie po kilkunastu dniach, zdarzają się jednak wyjątkowo uparte nadżerki, z którymi trzeba się zmagać nawet do czterech tygodni. Co więcej, afty mają tendencję do nawrotów (nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej). Choć stanowią najpowszechniej występującą dolegliwość w obrębie błony śluzowej jamy ustnej i według statystyk doświadczył bądź doświadczy jej w przyszłości co trzeci człowiek na ziemi, należy być czujnym; jeżeli bowiem afty pojawiają się częściej niż raz w roku, przyczyną bolesnych nadżerek może być nie tyle niewłaściwa higiena bądź błahy uraz mechaniczny, ale jakieś niezdiagnozowane schorzenie. Wówczas warto wybrać się do lekarza i wykonać dodatkowe badania aby stwierdzić, czy niepozornym owrzodzeniom nie towarzyszy jakaś poważniejsza choroba.
Od czego robią się afty?
Afty to niezwykle powszechna dolegliwość, zwłaszcza wśród młodych osób z przedziału wiekowego od 10 do 40 lat. Nieco częściej obserwuje się ją u kobiet, zwłaszcza ciężarnych. Ma to związek z podniesionym w tym okresie stężeniem hormonów, głównie progesteronu, który powoduje przekrwienie dziąseł, a w związku z tym również zwiększenie podatności na wszelkie urazy mechaniczne. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się ponadto osoby, które posiadają krewnych zmagających się z bolesnymi nadżerkami, podatność na tę nieprzyjemną przypadłość jest bowiem uwarunkowana genetycznie. Szacuje się, że jeżeli afty występują u obojga rodziców, ich dziecko z 90-procentowym prawdopodobieństwem również będzie zmagało się z podobnymi problemami.
Prawdą jest jednak, że bolesne nadżerki mogą pojawić się u każdego człowieka, bez względu na wiek, płeć czy uwarunkowania genetyczne. Od czego robią się afty najczęściej? Przeważnie przyczyną małych aft są urazy mechaniczne spowodowane ukłuciem podczas szczotkowania zębów bądź też skaleczenia błony śluzowej sztućcami w trakcie spożywania posiłku. Afty mogą być również skutkiem urazów powstałych w wyniku przypadkowego ugryzienia się, zabiegów stomatologicznych bądź noszenia źle dobranej protezy zębowej czy aparatu ortodontycznego. Małe afty powstają częstokroć na skutek różnorodnych chorób zębów, takich jak próchnica, kamień nazębny, zapalenie miazgi zębowej czy wyżynające się ósemki. Osoby nie dbające szczególnie o higienę jamy ustnej, spożywające posiłki używając brudnych sztućców bądź jadające nieumyte warzywa i owoce również narażają swoją jamę ustną na powstanie kłopotliwych nadżerek. Do grona niehigienicznych nawyków zwiększających ryzyko rozwinięcia się aft zaliczyć można ponadto obgryzanie paznokci oraz gryzienie długopisów. Skoro mówimy o zwyczajach osób nerwowych, warto przy okazji wspomnieć o tym, że częstą przyczyną powstawania małych aft jest nadmierny i długotrwały stres prowadzący do zaburzeń autoimmunologicznych. Również różnego rodzaju alergie oraz nadwrażliwości pokarmowe na takie produkty spożywcze jak czekolada, ser, cytrusy czy orzechy mogą sprawić, że w błonie śluzowej jamy ustnej zaczną pojawiać się kłopotliwe, wrażliwe na dotyk nadżerki. Choć małe afty zwane też aftami Mikulicza nigdy nie przekraczają rozmiarów 10mm i goją się samoczynnie w przeciągu 7-14 dni, zazwyczaj bywają bardzo bolesne – dlatego walkę z tymi małymi winowajcami warto wspomóc domowymi sposobami bądź aptecznymi preparatami, które skracają czas rekonwalescencji oraz łagodzą ból i podrażnienia.
Afty duże, zwane też aftami Suttona stanowią znacznie poważniejszy problem zdrowotny, występują jednak dość rzadko. Przyjmują zazwyczaj rozmiary od 10 do 20mm, a ich pojawieniu się towarzyszyć mogą stany podgorączkowe, złe samopoczucie, problemy z mówieniem i jedzeniem, a czasem nawet powiększenie węzłów chłonnych. A od czego robią się afty duże? Ich powstawaniu sprzyja nieprzestrzeganie zasad higieny jamy ustnej, spożywanie niektórych produktów spożywczych takich jak przykładowo twarde sery, orzechy, czy wszelkiego rodzaju żywności zawierającej konserwanty, używanie past do zębów zawierających w swoim składzie dodecylosiarczan sodu, zaburzenia hormonalne, niedobór kluczowych witamin i składników mineralnych, głównie żelaza, kwasu foliowego oraz witaminy B12, a także zaburzenia autoimmunologiczne, zwłaszcza wywołane zakażeniem wirusem HIV, stosowaniem leków immunosupresyjnych bądź chemioterapią.
Istnieje ponadto zupełnie inna kategoria aft, które określane są mianem aft opryszczkopodobnych, występują one jednak niezwykle rzadko. Takie nadżerki są niezwykle małe, ich średnica nie przekracza 1-2mm, występują jednak bardzo licznie – jednocześnie pojawić się może nawet do kilkuset niewielkich, ale niezwykle bolesnych ubytków.
Jeżeli owrzodzenia mają charakter nawracający, mogą stanowić objaw choroby ogólnoustrojowej. Od czego biorą się afty powracające? Lista schorzeń jest długa i obejmuje takie przypadłości jak choroba Leśnioweskiego-Crohna, choroba refluksowa, choroby migdałków, syndrom Behceta, celiakia, zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego, zakażenie wirusem opryszczki, zapalenie zatok czy utajona infekcja grzybicza – przykładowo jelit.
Jak leczyć afty? Domowe sposoby
Aby wyleczyć afty, przede wszystkim należy je rozpoznać – nie jest to specjalne trudne, gdyż są dość charakterystyczne, choć niektórzy mylą je z pleśniawkami. Początkowo objawiają się niewielkimi okrągłymi nadżerkami bądź owrzodzeniami, które po około dwóch dniach pokrywają się białym nalotem. Brzegi ranek otoczone są rumieniowatą obwódką, świadczącą o toczącym się stanie zapalnym. Małym aftom towarzyszy niekiedy powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Bolesna nadżerka znika samoistnie po upływie około 10-14 dni; w przypadku aft dużych proces gojenia trwa znacznie dłużej, przekraczając często okres 3-4 tygodni. Być może nie jest to długi okres, lecz afty, nawet te niewielkie, bywają bardzo bolesne i mocno utrudniają codzienne funkcjonowanie – jedzenie, picie, szczotkowanie zębów – dlatego warto je leczyć.
Jeżeli zastanawiasz się, jak leczyć afty, mamy dla ciebie dobrą wiadomość – czas potrzebny organizmowi na zwalczenie bolesnych zmian można znacząco skrócić, korzystając z całkowicie naturalnych i niedrogich, domowych sposobów. Pamiętaj jednak, że poniższe metody odnoszą się tylko do niewielkich aft – jeżeli twoje nadżerki są duże, liczne, a ponadto pojawiają się częściej niż raz w roku – koniecznie odwiedź lekarza, który zleci odpowiednie badania.
A więc, jak przyspieszyć gojenie ran w jamie ustnej korzystając z artykułów spożywczych dostępnych w każdej kuchni? Domowe sposoby pomagają przede wszystkim w sposób naturalny i bezpieczny odkazić bolesne zmiany w jamie ustnej. Jedną z metod jest smarowanie nadżerki masą utworzoną z połączenia sody oczyszczonej, proszku do pieczenia oraz odrobiny wody. Odkazić rankę na podniebieniu można również przy pomocy zwykłej wody utlenionej bądź odrobiny oleju kokosowego, który posiada właściwości przeciwbakteryjne oraz przeciwzapalne – trzeba to jednak robić umiejętnie, posługując się wacikiem bądź czystą ręką, aby dodatkowo nie zabrudzić uszkodzonej błony.
Jak szybko pozbyć się afty w domowym zaciszu? Zastosuj płukanki! Doskonałą płukankę uzyskasz, rozpuszczając pół łyżeczki soli w szklance ciepłej wody. Na zmniejszenie odczynu zapalnego świetnie podziała natomiast płukanka z wody różanej, a konkretnie odwar z wody różanej, którym warto płukać jamę ustną 2-3 razy dziennie. W charakterze płukanek wspierających walkę z aftami można ponadto wykorzystać szereg innych ziół, przykładowo szałwię, rumianek, łopian lekarski czy liść maliny – z tych roślin robimy napary. Z czerwonej koniczyny warto natomiast robić odwar i płukać nim usta aż do zażegnania problemu.
Jakie inne domowe sposoby warto wykorzystać w walce z dokuczliwymi nadżerkami? Jak przyspieszyć gojenie ran w jamie ustnej, nie wychodząc z domu? Wystarczy zaparzyć herbatę, a ostudzony woreczek przyłożyć do afty – zawarta w popularnym napoju tanina złagodzi ból, a także podziała wysuszająco na rankę. Aby zmniejszyć odczuwany ból można też ssać kostkę lodu; lód nie tylko znieczuli, ale też zapobiegnie namnażaniu się drobnoustrojów w okolicy zapalnej zmiany. Ciekawym rozwiązaniem przynoszącym ukojenie jest ponadto smarowanie nadżerki 2-3 razy dziennie zwykłym miodem. Możesz też wypróbować żel aloesowy wyciśnięty z uciętego liścia bądź żel na bolesne ząbkowanie dzieci. Pomocna bywa też witamina E którą można kupić w postaci kapsułek i smarować nią bolącą rankę parę razy dziennie.
Jak szybko pozbyć się afty w domowych warunkach? Wykorzystaj krople olejku z drzewa herbacianego, albo stwórz własny spray, łącząc 10 kropli olejku eukaliptusowego oraz 8 kropli olejku miętowego z dwiema łyżkami oliwy z oliwek bądź oleju z pestek winogron – tak uzyskaną mieszankę warto dla wygody przelać do buteleczki i co pewien czas pryskać nią rankę. Efekt gwarantowany!
Jeżeli zastanawiasz się, jak przyspieszyć gojenie ran w jamie ustnej, rozważ zmianę diety. Afty będą goiły się szybciej, jeżeli nie będą bezustannie podrażniane ostrymi, słonymi, kwaśnymi oraz gorącymi potrawami. Warto zastąpić je delikatnymi produktami – jogurtami czy drożdżami, a także wzmacniającymi odporność, wskazane jest więc wzbogacenie diety o cebulę, czosnek czy fasolę. Możesz także wspomóc swój system immunologiczny i przyśpieszyć gojenie aft, przyjmując preparaty z witaminą C.
Jak leczyć afty? Apteczne preparaty bez recepty
Domowe sposoby leczenia nadżerek jamy ustnej są naprawdę skuteczne, a na dodatek bezpieczne. Jeżeli jednak zastanawiasz się, jak szybko pozbyć się afty, rozważ zastosowanie preparatów z apteki bez recepty – posiadają silnie skoncentrowane składniki, które pozwolą na maksymalne skrócenie czasu potrzebnego do całkowitego wyzdrowienia. Szczególnie skuteczny jest żel na afty, który działa kompleksowo – łagodzi ból, wspomaga gojenie się ran, a także regenerację błony śluzowej. Żel bądź maść na afty jest też tym, co na afty u dziecka podziała najlepiej, gdyż są to preparaty o działaniu miejscowym i doskonale łagodzą ból stanowiący dla maluchów jeszcze większy dyskomfort, niż dla osób dorosłych. Warto również wypróbować aerozol do stosowania w jamie ustnej. Aerozole działają miejscowo przeciwzapalnie, przeciwbólowo, znieczulająco oraz odkażająco. Godny polecenia preparat na afty w formie żelu to na przykład Anaftin, który można kupić w naszej aptece internetowej w dobrej cenie.
Jeżeli afty występują liczniej, w większych skupiskach, lepiej zastosować specjalny spray na afty bądź płyn do stosowania w jamie ustnej – preparaty te działają odkażająco, przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie oraz odkażająco. Produkty takie jak Uniben czy Dentosept również można kupić w naszej aptece internetowej za rozsądne pieniądze.
Kiedy udać się do lekarza?
Afty nie są postrzegane jako poważny problem zdrowotny; rzeczywiście, jeżeli mamy do czynienia z małymi nadżerkami, które nie pojawiają się częściej niż raz w roku, możemy spać spokojnie – takie drobne komplikacje z pewnością nie powinny budzić niepokoju. Kiedy zatem udać się do lekarza z aftą? Przede wszystkim wówczas, gdy zmiany są dużych rozmiarów oraz mają charakter nawracający, tzn., gdy nowe afty pojawiają się jeszcze zanim zagojeniu ulegną stare nadżerki. Jeżeli na dodatek są bolesne do tego stopnia, że uniemożliwiają spożywanie posiłków, a nawet mówienie, nie znikają po upływie 21 dni oraz przechodzą na skórę warg – koniecznie złóż wizytę lekarzowi, który przeprowadzi odpowiednie badania oraz dobierze najskuteczniejszą metodę leczenia.
