Alergia wziewna – co to jest?
Alergia wziewna to nadmierna reakcja organizmu na alergeny obecne w powietrzu, takie jak m.in. pyłki roślin, zarodniki grzybów, pleśnie, roztocza kurzu domowego czy sierść zwierząt. Cząsteczki te przedostają się do ciała drogą wziewną, a kontakt z błoną śluzową dróg oddechowych skutkuje powstaniem reakcji alergicznej.
Alergie wziewne to najczęściej spotykany rodzaj uczulenia, poza nimi występują jeszcze alergie pokarmowe i kontaktowe, gdzie objawy uczulenia pojawiają się po spożyciu konkretnych produktów spożywczych czy po kontakcie skóry z określoną substancją (np. z lateksem).
Alergia to powszechny problem, dotyczy bowiem około 40 proc. całego społeczeństwa, zaś według statystyk liczba chorych podwaja się co 15-20 lat. Za taki stan rzeczy odpowiada głównie postęp cywilizacyjny i związane z nim zanieczyszczenie środowiska. Związki siarki i azotu obecne w skażonym powietrzu osłabiają układ immunologiczny oraz podrażniają błonę śluzową dróg oddechowych, ułatwiając alergenom przenikanie do nosa czy oskrzeli. Zdaniem naukowców za rozwój alergii odpowiadają głównie spaliny samochodów, zwłaszcza wyposażonych w silnik diesla. Udowodniono też, że alergia występuje cztery razy częściej u osób mieszkających w pobliżu ruchliwej drogi (do 500 m).
Alergia wziewna – przyczyny
Przyczyną alergii wziewnej są mikroskopijne cząsteczki unoszące się w powietrzu, które wchodząc w kontakt z wilgotną śluzówką dróg oddechowych, przechodzą przemiany fizjologiczne, co w następstwie prowadzi do wydzielania substancji uczulających. Skutkiem jest miejscowa, a niekiedy ogólna odpowiedź alergiczna organizmu.
Cząsteczki wywołujące alergię wziewną można podzielić na dwie grupy:
- alergeny zewnątrzpochodne (nazywane też sezonowymi) – z tą grupą alergenów stykamy się na zewnątrz i zaliczamy do niej pyłki roślin (np. drzew, traw, pleśni) oraz zarodniki grzybów. Ich występowanie związane jest z sezonem pylenia roślin, który rozpoczyna się już w styczniu, kiedy swoje zarodniki zaczyna rozprzestrzeniać leszczyna i trwa do końca lata. Największe stężenie pyłków przypada na okres od połowy maja do końca czerwca, kiedy pyli najwięcej roślin.
- alergeny wewnątrzpochodne (określane również jako całoroczne) – z tą grupą alergenów stykamy się w domu. Zaliczamy do niej głównie roztocza kurzu domowego, które żywią się złuszczonym naskórkiem, dlatego występują najliczniej na niewietrzonej pościeli, ale też na niepranych firankach czy nieodkurzanych dywanach. Alergeny wewnątrzpochodne to także alergeny zwierząt domowych (np. kota, psa, królika, świnki morskiej itp.) oraz pierze.
Jak objawia się alergia wziewna?
Symptomy alergii wziewnej są zróżnicowane i dość niespecyficzne, dlatego łatwo pomylić je np. z objawami przeziębienia.
Do najbardziej charakterystycznych objawów alergii wziewnej należą:
- alergiczny nieżyt nosa, który można rozpoznać po wodnistej (postać sezonowa) lub gęstej (postać całoroczna) wydzielinie, uczuciu zatkania i swędzenia nosa oraz po napadach kichania,
- alergiczne zapalenie spojówek, które często towarzyszy alergicznemu nieżytowi nosa i wyróżnia się obrzękiem spojówek oraz powiek, a także zaczerwienieniem, pieczeniem, swędzeniem i łzawieniem oczu,
- nerwowy sen, chrapanie,
- duszność,
- suchy, wyczerpujący kaszel bez gorączki,
- objawy ze strony układu pokarmowego takie jak biegunki i wymioty występują rzadko, chyba że mamy do czynienia z alergią krzyżową.
Należy pamiętać, że nieleczona alergia wziewna może prowadzić do przewlekłego zapalenia błon śluzowych i rozwoju astmy alergicznej.
Jak leczyć alergię wziewną?
Leczenie alergii wziewnej pozwala na złagodzenie lub całkowite wyeliminowanie objawów choroby. Aby rozpocząć kurację, należy wcześniej wykonać odpowiednie testy wykluczające inne przyczyny złego samopoczucia.
Do najczęstszych badań wykonywanych w celu rozpoznania alergii wziewnej należą:
- punktowe testy skórne – powszechne, tanie i szybkie,
- oznaczenie stężenia sIgE w surowicy – pozwala określić stężenie przeciwciał skierowanych przeciwko konkretnemu alergenowi, dlatego odznacza się dużą czułością.
Jeżeli testy doprowadzą do rozpoznania alergii wziewnej, mamy do wyboru całą paletę leków, w tym:
- leki przeciwhistaminowe – hamują wydzielanie histaminy, dzięki czemu skutecznie łagodzą objawy związane z jej wydzielaniem, takie jak wodnista wydzielina z nosa, kichanie czy świąd nosa; najskuteczniej działają wówczas, gdy zastosuje się je profilaktycznie na kilka dni przed spodziewanym początkiem pylenia uczulającej rośliny; co ważne, wrażliwość organizmu na ten lek nigdy nie ulega zmniejszeniu,
- glikokortykosteroidy – w postaci aerozolu to najskuteczniejsze leki na alergiczny nieżyt nosa, doustnie natomiast wykorzystywane są wyłącznie w sytuacjach zaostrzenia objawów, gdy inne leki zawodzą – obok niezwykle skutecznego działania charakteryzują się bowiem długą listą skutków ubocznych,
- kromony – odznaczają się słabszym działaniem niż leki przeciwhistaminowe i glikokortykosteroidy, dlatego stosowane są jako leki wspomagające; działają na błonę śluzową, zapobiegając wystąpieniu reakcji alergicznej, w tym obrzękom, kichaniu czy skurczom oskrzeli,
- swoista immunoterapia alergenowa – w odróżnieniu od poprzednich leków, ta kuracja skierowana jest przeciwko przyczynom alergii; polega na zwiększeniu tolerancji pacjenta na dany alergen poprzez podawanie odpowiedniej szczepionki w regularnych odstępach czasowych.
Alergia wziewna – jak sobie radzić?
Poza przyjmowaniem leków na alergię warto ponadto stosować się do poniższych porad, które pozwolą dodatkowo zredukować objawy schorzenia:
- w okresie pylenia roślin zrezygnuj ze spacerów po łące lub lesie; w tym czasie najlepiej opuszczać dom po deszczu, ewentualnie wczesnym rankiem lub późnym wieczorem, kiedy stężenie pyłków jest najniższe; po powrocie do domu zmień ubranie, opłucz twarz oraz wyczyść nos,
- przy słonecznej, wietrznej pogodzie najlepiej przebywać w zamkniętych pomieszczeniach; jeżeli koniecznie musisz otworzyć okno, zasłoń je spryskaną wodą firanką,
- jak najczęściej wietrz mieszkanie, jednak rób to po deszczu i wieczorem, kiedy ilość pyłków w powietrzu jest najmniejsza; pozbądź się dywanów i zasłon, a do odkurzania podłóg używaj sprzętu wyposażonego w filtr HEPA,
- jadąc autem zamykaj okna i wloty powietrza,
- unikaj dymu papierosowego, silnych perfum i spalin, które pogłębiają objawy alergii wziewnej.