Helicobacter pylori – co to jest?
Bakterie Helicobacter pylori zaliczają się do gatunku bakterii gram-ujemnych. Posiadają spiralny kształt oraz rzęski umożliwiające przemieszczanie się i wnikanie w głąb błony śluzowej żołądka. Przetrwanie we wrogim środowisku żołądka zapewnia im jednak inna właściwość – bakterie H. pylori produkują enzym zwany ureazą, który rozkłada mocznik na amoniak, zmieniając tym samym pH środowiska z kwaśnego na zasadowe. W ten sposób podstępna bakteria może żyć wewnątrz układu pokarmowego człowieka całymi latami i wywoływać szkody dla zdrowia. To wyjątkowo niebezpieczny patogen, gdyż wytwarza toksyny, np. cytotoksynę wakuolizującą, które powodują powstanie stanu zapalnego – ten zaś z czasem może przerodzić się we wrzody, a nawet w nowotwór żołądka lub dwunastnicy. Jak uchronić się przed zakażeniem bakterią Helicobacter pylori? Sprawdź nasze porady.
Helicobacter pylori – jak się rozprzestrzenia?
Do głównych dróg rozprzestrzeniania się bakterii Helicobacter pylori należy droga oralno-oralna oraz oralno-fekalna. Oznacza to, że możemy się nią zarazić m.in. w wyniku pocałunku bądź picia z tej samej butelki. Na infekcję znacznie bardziej narażone są też osoby nieprzestrzegające podstawowych zasad higieny (np. niemyjące rąk), pijące nieprzegotowaną wodę, nadużywające alkoholu czy będące nałogowymi palaczami. Duże ryzyko zakażenia występuje wśród dzieci spędzających czas poza domem bez nadzoru dorosłych (bakteria H. pylori może być obecna w kale).
Należy zaznaczyć, że zakażenie bakterią Helicobacter pylori jest bardzo rozpowszechnione i dotyczy około połowy światowej populacji. Problem jest szczególnie widoczny w krajach rozwijających się, gdzie nosicielami groźnego drobnoustroju może być nawet 80-100% populacji. O wiele lepiej sytuacja przedstawia się w krajach Europy Zachodniej, gdzie poziom zakażenia nie przekracza 20-40% całej populacji. W Polsce zakażenie bakterią H. pylori dotyczy natomiast około 40-60% osób. Powyższe rozbieżności wynikają z różnych warunków ekonomicznych i mieszkaniowych panujących w poszczególnych częściach świata – najnowsze badania wykazały, że status socjoekonomiczny jest głównym czynnikiem ryzyka zakażenia bakterią Helicobacter pylori. Ryzyko nabycia patogenu powiązane jest ściśle z warunkami życia, a te z kolei wynikają przeważnie ze statusu społeczno-ekonomicznego danej rodziny. Duże znaczenie mają takie parametry jak obecność lub brak kanalizacji, wywóz śmieci, źródła wody czy typ mieszkania. Ryzyko zakażenia jest też skorelowane z predyspozycjami genetycznymi i rasowymi (częściej zakażeniu ulegają osoby rasy czarnej niż białej)
Objawy zakażenia Helicobacter pylori
W 80-90% przypadków zakażenie bakterią Helicobacter pylori nie daje żadnych objawów klinicznych. Patogeny mogą być obecne w naszym przewodzie pokarmowym całymi latami nie dając żadnych oznak. Zawsze jednak wywołuje przewlekłe stany zapalne w błonie śluzowej żołądka, gdyż H. pylori jest bakterią patogenną. Nasz układ odpornościowy nie jest w stanie jej samodzielnie pokonać, a ponadto bakteria potrafi przetrwać w kwaśnym środowisku żołądka zmieniając jego pH na zasadowe.
W 10-20% przypadków zakażenie H. pylori objawia się następującymi dolegliwościami:
- ból brzucha,
- bóle w nadbrzuszu,
- brak apetytu,
- niestrawność,
- uczucie pełności po jedzeniu,
- wzdęcia,
- zgaga,
- nudności,
- odbijanie,
- zaparcia,
- biegunki,
- stan podgorączkowy.
Jak wyleczyć zakażenie bakterią Helicobacter pylori?
Leczenie zakażenia bakterią Helicobacter pylori wymaga zastosowania kuracji trójlekowej obejmującej dwa leki przeciwbakteryjne (antybiotyki) oraz inhibitory pompy protonowej w celu zmniejszenia wydzielania soku żołądkowego. Wśród antybiotyków zazwyczaj stosuje się substancje takie jak klarytromycyna i amoksycylina, natomiast z inhibitorów pompy protonowej najczęściej wykorzystywane są: omeprazol, lansoprazol i pantoprazol. Jeżeli bakterie wykazują odporność na dany antybiotyk, wówczas kontynuuje się kurację z wykorzystaniem innego. Całe terapia trwa od 7 do 14 dni i pozwala na całkowite pozbycie się bakterii Helicobacter pylori z żołądka – oczywiście pod warunkiem, że zostanie prawidłowo przeprowadzona, dlatego należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarza odnośnie dawkowania i czasu trwania kuracji.
Jak przeciwdziałać zakażeniu bakterią Helicobacter pylori?
Niestety, nawet całkowite wyleczenie zakażenia nie oznacza, że bakteria H. pylori nigdy do nas nie wróci. Patogen ten jest mocno rozpowszechniony w środowisku, dlatego możemy natknąć się na niego niemalże wszędzie. Co więcej, jak dotąd nie opracowano szczepionki chroniącej przed zakażeniem tą groźną bakterią.
Istnieją jednak pewne zalecenia, które pozwalają skutecznie przeciwdziałać zakażeniu bakterią Helicobacter pylori. Należą do nich:
- przestrzeganie podstawowych zasad higieny (zwłaszcza w żłobkach i przedszkolach),
- stosowanie zdrowej diety obfitującej w antyoksydanty takie jak witamina C, E i beta-karoten bądź stosowanie suplementów diety zawierających wyżej wymienione witaminy,
- karmienie piersią – gdyż przeciwciała IgA przeciwko H. pylori obecne w mleku kobiecym chronią przed zakażeniem bakterią w okresie niemowlęcym, a zawarta w mleku laktoferyna prowadzi do inaktywacji drobnoustroju.