Co to jest NAC?
Związek chemiczny oznaczany tajemniczym skrótem NAC to N-Acetyl-L-Cysteina, nazywana również acetylocysteiną lub n-acetylocysteiną. Substancja ta jest pochodną L-Cysteiny, czyli siarkowego aminokwasu występującego naturalnie w organizmie każdego człowieka i stanowi najlepiej przyswajalną formę tego składnika. Co ważne, NAC bierze udział w produkcji glutationu będącego antyoksydantem, wspierając w ten sposób neutralizowanie wolnych rodników. To niezwykle ważna właściwość, gdyż stres oksydacyjny odpowiedzialny jest za rozwój wielu przewlekłych chorób, w tym nowotworów. Jak pokazują kolejne doniesienia naukowe, wpływ acetylocysteiny na funkcjonowanie organizmu jest znacznie szerszy, niż początkowo przypuszczano – wspiera m.in. leczenie PCOS, mukowiscydozy, insulinooporności, uzależnień, depresji, niewydolności wątroby, a nawet nowotworów.
Właściwości zdrowotne NAC
Swoją sławę N-Acetyl-L-Cysteina zawdzięcza przede wszystkim właściwościom przeciwutleniającym. Aminokwas ten jest niezbędny w procesie syntezy glutationu, czyli antyoksydantu spowalniającego procesy starzenia oraz pomagającego zwalczać wolne rodniki i chronić komórki i tkanki organizmu przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Choć związek ten znany jest w świecie naukowym już od blisko 60 lat, uczeni wciąż odkrywają go na nowo.
Najważniejsze zastosowania N-Acetyl-L-Cysteiny w medycynie:
- Wspiera układ odpornościowy, zapobiegając infekcjom wirusowym, bakteryjnym i grzybiczym, a także pomaga zwalczyć już istniejącą infekcję, skracając czas leczenia, redukując skutki choroby oraz zmniejszając ryzyko powikłań. Ponadto wpływa na odpowiedź immunologiczną organizmu, wspierając wytwarzanie cytokin prozapalnych.
- Wspiera leczenie chorób autoimmunologicznych takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Hashimoto czy choroby zapalne jelit. Schorzenia autoimmunologiczne rozwijają się na fundamencie przewlekłego stanu zapalnego, zaś NAC posiada zdolność zmniejszania stanów zapalnych oraz spowalniania autoimmunologicznej destrukcji tkanek.
- Pomaga rozrzedzić gęstą wydzielinę, której nadmiar wytwarzany jest m.in. w przebiegu przeziębienia czy mukowiscydozy, ułatwiając oddychanie. Acetylocysteina posiada wolne grupy tiolowe (-SH), dzięki którym wykazuje zdolność rozszczepiania wiązań disiarczkowych w glikoproteinach śluzu.
- Leczy niewydolność wątroby wywołaną spożywaniem zbyt dużej ilości paracetamolu obecnego w lekach przeciwbólowych, a także nadmiernym spożywaniem alkoholu czy zanieczyszczeniami środowiska. Stosowanie NAC w takich przypadkach znacząco zwiększa szanse pacjenta na przeżycie.
- Zapewnia skuteczne wsparcie przy chorobach nerek wywołanych nadmiarem toksyn środowiskowych, zapobiegając m.in. wystąpieniu skutków ubocznych.
- Suplementacja NAC skutecznie wspiera leczenie uzależnień, zaburzeń psychicznych takich jak schizofrenia, a także depresji, choroby afektywnej dwubiegunowej, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, zaburzeń snu, chorób ze spektrum autyzmu czy choroby Alzheimera. Substancja spowalnia, a nawet hamuje utratę zdolności poznawczych, zapobiegając wystąpieniu demencji starczej. N-acetylocysteina stymuluje ośrodkowy układ nerwowy, reguluje stężenie glutaminianu, jednego z najważniejszych neuroprzekaźników, którego nadmiar jest niekorzystny dla stabilnej pracy mózgu i zdrowia psychicznego, a także zwiększa uwalnianie dopaminy i zapobiega rozpadowi jej przenośników, przez co korzystnie wpływa na poziom energii umysłowej i fizycznej, poprawia pamięć i zwiększa ogólną motywację. NAC pomaga także w naprawie szkód wywołanych długotrwałym stosowaniem substancji psychoaktywnych działających pobudzająco.
- Wspiera płodność, zwiększając poziom glutationu w organizmie. Bezpłodność męska jest silnie skorelowana z obniżonym poziomem tej substancji.
- Suplementowanie NAC zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II, obniżając inuslinooporność. Z tego względu przyjmowanie preparatów z acetylocysteiną jest szczególnie wskazane dla osób zmagających się z otyłością.
- Zmniejsza ryzyko zachorowania na POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc), chorobę płuc objawiającą się kaszlem i krótkim oddechem, rozwijającą się na podłożu stanów zapalnych, które prowadzą do uszkodzeń tkanek płucnych. Acetylocysteina uzupełnia poziom glutationu w płucach, łagodząc skutki szkód oksydacyjnych, a tym samym chroniąc przed rozwojem tego groźnego schorzenia.
- NAC wspiera leczenie zespołu policystycznych jajników (PCOS), zmniejszając towarzyszące chorobie dolegliwości takie jak zaburzenia miesiączkowania czy problemy z zajściem w ciążę.
- Stosowanie NAC wspiera leczenie wielu odmian nowotworów, powodując śmierć komórkową w komórkach rakowych, redukując liczbę nowotworowych cząsteczek sygnalizujących i powstrzymując rozprzestrzenianie się choroby, a także wspomagając chemioterapię poprzez ochronę zdrowych komórek przed uszkodzeniami wywołanymi promieniowaniem jonizującym.
- Suplementacja NAC jest szczególnie wskazana u sportowców i osób aktywnych fizycznie, ponieważ zmniejsza negatywne skutki przetrenowania, takie jak bóle mięśni i stany zapalne, zwiększa siłę wyjściową w czasie treningów oraz działa detoksykująco.
Dawkowanie NAC
Dawka przyjmowanej acetylocysteiny uzależniona jest od kilku czynników, m.in. od masy ciała czy od celu jej stosowania, zazwyczaj jednak zaleca się przyjmować dawkę dobową w wysokości od 500 do 1500 mg (1-3 kapsułki). Podczas suplementacji NAC silnie rekomenduje się przyjmowanie witaminy C, cynku oraz miedzi w formie suplementów.
Przeciwwskazania do stosowania NAC
Przyjmowanie preparatów z NAC może nasilać objawy astmy, dlatego osoby cierpiące na tę dolegliwość powinny wprowadzać je stopniowo, zaczynając od niższych dawek. Szczególną ostrożność powinny zachować też osoby zmagające się z tendencją do powstawania wybroczyn, nadmiernymi krwawieniami, zaburzeniami krzepnięcia, chorobą wrzodową, niewydolnością oddechową czy zaburzeniami metylacji.