Sepsa – jak ją rozpoznać i wyleczyć?

Autor: mgr Dominik Kaźmierczak
Dodano dnia 16-09-2021

Kliknij tutaj aby powrócić
na poprzednią stronę

Sepsa, nazywana również posocznicą bądź endotoksemią, to zespół objawów będący odpowiedzią organizmu na zakażenie. Nie stanowi samodzielnej jednostki chorobowej, chociaż bezpośrednio zagraża zdrowiu i życiu. Zaniechanie leczenia sepsy może w krótkim czasie doprowadzić do uszkodzenia tkanek, niewydolności wielonarządowej i oddechowej, wstrząsu, a ostatecznie nawet do śmierci. Uogólniona reakcja zapalna organizmu w posocznicy postępuje gwałtownie i szybko, dlatego niezwykle ważne jest, aby obserwując pierwsze objawy, natychmiast zgłosić się po pomoc. Jak rozpoznać wczesne symptomy sepsy? Na szczęście są one dość charakterystyczne.

Objawy sepsy

Objawy posocznicy mogą być różne w zależności od rodzaju czynnika, który wywołał nieprawidłową odpowiedź organizmu na zakażenie. Wpływ na charakter symptomów sepsy mają także choroby współistniejące oraz czas zwłoki między rozpoznaniem nieprawidłowego stanu, a wdrożeniem leczenia. Mimo wszystko można wyróżnić pewną grupę objawów towarzyszących sepsie, które należą do najczęstszych i najbardziej charakterystycznych:

- temperatura ciała powyżej 38°C, bądź niższa od 36°C,

- nagłe zaburzenia świadomości, dezorientacja, splątanie,

- przyspieszony oddech (powyżej 30 oddechów na minutę),

- przyspieszony rytm serca (powyżej 90 uderzeń na minutę),

- wzrost stężenia glukozy we krwi bez obecności cukrzycy,

- wysypka wybroczynowa, która nie znika pod wpływem nacisku (zazwyczaj na kończynach i tułowiu),

- duże obrzęki na ciele.

Ostateczne rozpoznanie sepsy możliwe jest dopiero po przeprowadzeniu szczegółowych badań. Sprawdzane są m.in. parametry stanu zapalnego w próbce krwi (zwiększenie liczby leukocytów, wzrost wartości CRP i PCT), parametry hemodynamiczne i perfuzji tkankowej (zwiększenie ciśnienia tętniczego, przekroczenie norm stężenia mleczanów w surowicy, wybroczyny). W przypadku rozpoznania sepsy w badaniach pacjenci hospitalizowani są na Oddziałach Intensywnej Terapii, co uzasadnione jest gwałtownym przebiegiem zachorowania i przeważnie bardzo ciężkim stanem pacjenta.

Sepsa przyczyny

Główną przyczyną sepsy są bakterie, choć niekiedy powoduja ją także wirusy lub grzyby. Zakażony organizm wydziela substancje chemiczne, których celem jest zwalczenie infekcji. Niekiedy jednak związki te wpływają na ustrój w nieprawidłowy sposób, prowadząc do rozwoju ogólnej reakcji zapalnej – posocznicy.

W tym miejscu należy jednak rozróżnić dwa rodzaje sepsy – sepsę szpitalną oraz pozaszpitalną. W przypadku tej pierwszej endotoksemia rozwija się wskutek zakażenia wywołanego wykonywaniem procedur medycznych bez zachowania reżimu sanitarnego. Na tę odmianę posocznicy narażeni są głównie pacjenci po zabiegach i operacjach, pacjenci z protezami, cewnikami, z wszczepionymi urządzeniami, wentylowani mechanicznie, żywieni dojelitowo, chorzy po przetoczeniach płynów lub preparatów krwiopochodnych i długotrwale leczeni antybiotykami, a także zmagający się z przewlekłymi chorobami takimi jak m.in. cukrzyca, nowotwry czy zakażenie wirusem HIV. Sepsę szpitalną wywołują najczęściej bakterie takie jak Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter baumanii, Staphylococcus aureus, a także inne paciorkowce i gronkowce. W przypadku grzybów głównym winowajcą jest Candida albicans, zaś wśród wirusów – wirusy gorączek krwotocznych, takie jak przykładowo Ebola.

Sepsa pozaszpitalna rozwija się u części osób, u których doszło do zakażenia bakteriami takimi jak Neisseria meningitidis, czyli tzw. meningokoki (najcięższy przebieg choroby), Streptococcus pneumonia (tzw. pneumokoki), Streptococcus pyogenes czy Salmonella spp. Sepsa pozaszpitalna dotyka często nawet osoby zdrowe, nie obarczone zwiększonym ryzykiem zachorowania, w tym dzieci, młodzież i młodych dorosłych.

Czynniki ryzyka

Choć sepsa może dotknąć każdego, bez względu na wiek, większe ryzyko zachorowania występuje u osób starszych (po 70. roku życia), u niemowląt ze względu na słabo wykształcony układ odpornościowy, kobiety w ciąży i w okresie połogu, a także u osób ze znacznie obniżoną odpornością i/lub brakiem śledziony. Dobrą informacją jest natomiast to, że sepsa nie jest zaraźliwa, gdyż sepsa to zespół objawów, które u niektórych osób pojawiają się na skutek zakażenia drobnoustrojami i infekcji, podczas gdy u innych infekcja zostanie prawidłowo zwalczona przez organizm.

Sepsa leczenie

W leczeniu posocznicy początkowo stosuje się antybiotyki działające na szerokie spektrum patogenów, które najczęściej prowadzą do rozwoju sepsy. Jednocześnie wdrażane jest leczenie mające na celu złagodzenie objawów posocznicy, czyli głównie leczenie niewydolności oddechowej, niewydolności nerek i zaburzeń funkcjonowania układu krążenia. Niekiedy leczenie sepsy wymaga również żywienia dojelitowego, przetaczania preparatów krwi czy drenażu ropni i ropniaków, które są powszechną przyczyną endotoksemii. Kiedy pacjent uzyska już wyniki posiewów, leczenie ukierunkowane jest na konkretny patogen. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie i natychmiastowe włączenie odpowiedniego leczenia – najlepiej do 60 minut od pobrania posiewu, a także szybkie rozpoznanie i usunięcie ogniska zakażenia (najczęściej cewniki, dreny, protezy, wszczepione urządzenia, tkanki, zainfekowane narządy).

W przypadku sepsy pozaszpitalnej skuteczność antybiotykoterapii jest wysoka. Patogeny wywołujące sepsę szpitalną charakteryzują się natomiast dużą opornością względem powszechnie stosowanych leków. Długość i skuteczność terapii zależy od zaawansowania zakażenia, które podzielone jest na trzy stadia – sepsę (najłagodniejsza postać), ciężką sepsę (wielonarządowa niewydolność organizmu) oraz wstrząs septyczny (najcięższa odmiana, sepsa z hipotensją, czyli obniżeniem ciśnienia tętniczego, której śmiertelność wynosi około 40%). Przeciętny czas leczenia wynosi od 7 do 10 dni, przy czym w przebiegu łagodnej sepsy większość chorych wraca do pełni zdrowia.

Sepsa zapobieganie

Najskuteczniejszą profilaktyką w przypadku sepsy są szczepienia, niestety na rynku dostępne są szczepionki chroniące tylko przed trzema patogenami wywołującymi posocznicę: szczepionki przeciw meningokokom, pneumokokom i Haemophilus influenza typu b. Warto również unikać picia z jednej butelki, dzielenia się posiłkami czy długotrwałego przebywania w dużych skupiskach ludzi w niewentylowanych, zamkniętych pomieszczeniach. Profilaktyka sepsy obejmuje ponadto dbanie o higienę jamy ustnej i regularne kontrole dentystyczne.

18. Październik, 2021 0

Czytaj więcej

Czym właściwie jest starzenie się organizmu?

Istnieje wiele teorii, które starają się wytłumaczyć przyczyny starzenia. Ważniejsze jednak jest skupienie się na tym jak samo starzenie przebiega i jakie ma konsekwencje...

14. Październik, 2021 0

Czytaj więcej

Jak olejki CBD wpływają na odporność?

Badania nad CBD nabierają tempa w ostatnich latach, odkrywając przed nami nowe, zaskakujące właściwości tej niezwykłej substancji. Jednym z najświeższych odkryć naukowców jest wpływ CBD na odporność.

04. Grudzień, 2020 0

Czytaj więcej

Czy warto stosować preparaty z CBD na poprawę odporności? Sprawdzamy

CBD przypisuje się coraz więcej korzystnych dla zdrowia właściwości. Jedną z nich jest wspieranie odporności. Czy popularne suplementy faktycznie wpływają na siły obronne organizmu? Sprawdź!

21. Czerwiec, 2022 1

Czytaj więcej

Tabletki na potencję bez recepty? Jakie leki na erekcję? Jak dzałają?

Tabletki na potencję dostępne od ręki uznawane są za mniej skuteczne niż dedykowane temu problemowi leki na receptę. Wszystko zależy jednak od ich składu. Sprawdź, na które preparaty bez recepty warto zwrócić uwagę!

08. Listopad, 2021 0

Czytaj więcej

Rola mikrobioty jelitowej i znaczenie probiotyków

Co to jest mikrobiota jelitowa? Na czym polega dysbioza mikrobioty? Czym są probiotyki oraz jak ważny jest wybór odpowiedniego produktu? Tego i kilku innych rzeczy dowiesz się z poniższego artykułu.

18. Październik, 2021 0

Czytaj więcej

Czym właściwie jest starzenie się organizmu?

Istnieje wiele teorii, które starają się wytłumaczyć przyczyny starzenia. Ważniejsze jednak jest skupienie się na tym jak samo starzenie przebiega i jakie ma konsekwencje...

14. Październik, 2021 0

Czytaj więcej