Bezsenność to częsty problem naszych czasów. Jeszcze w latach 40. XX wieku ludzie przesypiali średnio osiem godzin, obecnie przeciętny czas snu wynosi zaledwie sześć godzin. W Polsce statystyki również nie przedstawiają się optymistycznie: badania TNS pt. „Sen Polaków” pokazują, że blisko połowa obywateli naszego kraju rzadko lub bardzo rzadko miewa dobry sen. Dlaczego tak bardzo pogorszyła się jakość snu na świecie? Zazwyczaj problem tkwi w przepracowaniu lub złym trybie życia. Powszechny dziś pośpiech, nawał obowiązków czy pogoń za rozrywkami sprawia często, że na regenerację poświęcamy coraz mniej czasu. Jest to poważny problem społeczny, ponieważ bezsenność bardzo negatywnie wpływa na zdrowie człowieka. Zarówno nieodpowiednia ilość snu, jak i słaba jego jakość nie tylko pogarszają samopoczucie, powodują rozdrażnienie czy obniżają zdolność zapamiętywania i koncentrację, ale mają też długofalowe skutki. Kiedy śpimy, w naszym organizmie zachodzą liczne procesy fizjologiczne oddziałujące na odporność, regenerację komórek, równowagę metaboliczną czy pracę układu nerwowego.
Dlaczego cierpimy na bezsenność?
Brak snu lub gorsza jakość snu mogą być także skutkiem fizycznych bądź psychicznych problemów zdrowotnych, na które nie mamy tak dużego wpływu, jak na nasz tryb życia. Bezsenność, objawiająca się problemami z zasypianiem, wczesnym budzeniem się, brakiem ciągłości snu w ciągu nocy (niemożność przespania trzech godzin z rzędu) bądź ogólnym pogorszeniem jakości nocnego wypoczynku jest coraz częstszą dolegliwością trapiącą nasze społeczeństwo.
Do przyczyn bezsenności zaliczamy m.in.:
- bezdech senny mogący objawiać się chrapaniem,
- chroniczne bóle (np. reumatyczne),
- zaburzenia rytmu pracy serca,
- nykturia, czyli nocne oddawanie moczu,
- schorzenia żołądkowo-jelitowe bądź wątroby,
- zaburzenia neurologiczne,
- silny stres,
- zaburzenia na tle psychicznym, takie jak depresja, zaburzenia lękowe itp.,
- zażywanie niektórych leków lub substancji psychoaktywnych,
- zaburzenia rytmu dobowego związane np. ze zmianą strefy czasowej lub pracą zmianową.
Jak bezsenność wpływa na zdrowie?
Konsekwencje braku snu można podzielić na przejściowe i długofalowe. Nawet jedna nieprzespana noc ma negatywny wpływ na nasz organizm, wywołując objawy takie jak:
- zmęczenie i senność,
- rozdrażnienie,
- uczucie otępienia,
- brak koncentracji,
- problemy z pamięcią,
- pogorszona czujność w trakcie jazdy samochodem,
- wysoki poziom stresu,
- przysypianie w ciągu dnia podczas wykonywania codziennych czynności.
Kiedy śpimy, nasz organizm regeneruje się, dochodzi do usuwania wszelkich toksyn z ciała, a także zachodzą liczne procesy, w których udział bierze m.in. mózg. Z tych względów przewlekły niedobór snu może prowadzić do bardzo poważnych długoterminowych konsekwencji zdrowotnych.
Przedłużające się kłopoty ze snem zwiększają ryzyko pojawienia się wielu dolegliwości oraz chorób, m.in.:
- chorób układu sercowo-naczyniowego – w tym choroby niedokrwiennej serca i zawału serca czy nadciśnienia tętniczego. Długotrwały brak snu prowadzi do rozwinięcia się licznych stanów zapalnych w organizmie, które wywołują zwiększoną sztywność mięśnia sercowego;
- cukrzycy – bezsenność zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 ze względu na zmniejszoną tolerancję glukozy, rozchwianie gospodarki węglowodanowej organizmu, a także zaburzenia flory bakteryjnej jelit, które mogą prowadzić do rozwinięcia się odporności na insulinę. Szczególnie narażone są osoby starsze, a także otyłe lub nadwagą;
- nadwagi i otyłości – niedobór snu wywołuje zaburzenia hormonalne i metaboliczne, które wywołują wzmożone łaknienie, apetyt na kaloryczne produkty czy konieczność nocnego podjadania. Niekontrolowany wzrost masy ciała może być też następstwem zaburzeń flory jelitowej, które często towarzyszą bezsenności;
- chorób jelit – długotrwałe niedosypianie zaostrza schorzenia takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna, a także stany zapalne jelit;
- osłabienia układu odpornościowego – naukowcy z uniwersytetu Uppsala odkryli, iż zbyt mała ilość snu prowadzi do zaburzeń mikroflory jelitowej, a to negatywnie wpływa na kondycję całego organizmu, w tym m.in. na układ odpornościowy;
- problemów z pamięcią – brak lub niewystarczająca ilość snu nie pozwalają naszemu mózgowi na pełną regenerację, a to negatywnie wpływa na zdolność koncentracji oraz generuje problemy z zapamiętywaniem, utrudniając nawet rutynowe, codzienne czynności;
- chorób otępiennych – niedosypianie zakłóca procesy regeneracyjne zachodzące w mózgu podczas nocnego spoczynku, a to zwiększa ryzyko chorób rozwijających się z wiekiem takich jak choroba Alzheimera czy demencja;
- stanów depresyjnych, paranoi, halucynacji i objawów zbliżonych do schizofrenii;
- rozwoju drobnych zmarszczek i cieni pod oczami;
- niskiego libido;
- nowotworów.
Bezsenność – jak ją pokonać?
Istnieją domowe sposoby radzenia sobie z problemami ze snem, takie jak: wstawanie i kładzenie się do łóżka codziennie o tej samej porze, picie herbatek z melisy, głogu, lawendy czy szyszek chmielu, a także unikanie wpatrywania się w ekran smartfona lub laptopa przynajmniej godzinę przed snem. Często jednak bezsenność wymaga od nas podjęcia bardziej rygorystycznych działań, dlatego, jeśli problemy ze snem przedłużają się, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty – brak snu nie tylko pogarsza twoje codzienne funkcjonowanie, ale zwiększa również ryzyko zapadnięcia na poważne choroby.